توطئة

كلاش أوف كلانس (بالإنجليزية: Clash of Clans) وتعني بالعربية صراع العشائر، هي لعبة إستراتيجية طُورت من قبل شركة سوبر سل، وهي شركة ألعاب تفرعت من شركة هلسنكي في فنلندا.

تقوم فكرة لعبة كلاش أوف كلانس على السماح للاعبيها بإنشاء عالمهم الخاص، حيث يقوم اللاعب بالمهمات العسكرية كتدريب الجنود، ومهاجمة اللاعبين الاخرين للحصول على الذهب والإكسير، في حين يستطيعون بناء أنظمة الدفاع وأنظمة الهجوم، اللاعبون يستطيعون استخدام خاصية الدردشة المحملة في اللعبة والتواصل اثناء اللعب، وكذلك استدعاء الدعم من اصدقائهم واقربائهم.

در این بازی شما رهبری قبیله‌ای کوچک را برعهده می‌گیرید. در این بازی چهار عنصر بسیار مهم وجود دارند: طلا، اکسیر، اکسیر سیاه و الماس. اکسیر ماده‌ای به رنگ بنفش (صورتی) است که توسط دستگاه‌های سازنده اکسیر تولید می‌شود و نقش بسیاز مهمی در پیشرفت قبیله شما دارد. برای نمونه برای ساخت یا ارتقای ده نوع سرباز یا برای بالا بردن ساختمان‌های دیگر نیاز به مقادیر گوناگونی از اکسیر خواهید داشت.

در آغاز بازی شما دو دستگاه سازنده اکسیر دریافت می‌کنید که به صورت خودکار برای شما اکسیر تولید می‌کنند و این اکسیر در بخشی به نام مخزن اکسیر نگهداری می‌شود در ادامه با پیشرفت دهکده می‌توانید دستگاه‌های سازنده اکسیر را پیشرفته کنید و به شمار تولید آن اضافه کنید سربازان شما در سربازخانه  به  وسیله اکسیر ساخته می شوند در بازی طلسمهایی وجود دارند که در کارخانه طلسم سازی ساخته می‌شوند.

از طلا بیشتر برای ساخت وارتقای وسایل دفاعی دیوارها وساختمان اصلی استفاده می‌شود همچنین شما می‌توانید با حمله به دیگر قبایل و غارت دهکده آن ها هم پیشرفت کنید وهم طلا واکسیر زیادی به دست بیاورید طلا نیز توسط دستگاه سازنده طلا به دست می‌آید که در ابتدای بازی دو عدد از آن‌ها را در اختیار خواهید داشت. اکسیر سیاه ماده‌ای کمیاب و ارزشمند است که از آن برای ساخت و ارتقای سربازانی که توسط اکسیر سیاه در سربازخانه اکسیرسیاه ساخته می‌شوند ساخت و ارتقای قهرمانان یعنی پادشاه بربرها و ملکه کمان دار و همچنین شارژ کردن برج جهنمی استفاده می‌شود در این بازی شما باید با استفاده از غنائم حاصل از حمله به روستاهای دیگر روستای خود را ارتقا دهید. بازی کلش آو کلنز در آوریل 2013 به همراه بازی هی دی (Hay day) توانست درآمد خالصی به مبلغ 279 میلیون دلار کسب کند. در نبرد میان قبیله‌ای، اعضای یک قبیله به صورت تصادفی با اعضای قبیله‌ای دیگر رو به رو می‌شوند و باید با رفتن به نبرد و پیروزی، ستاره کسب کنند، پس از پایان نبرد در صورت پیروزی، جایزه‌ای برای هر نفر متناسب با فردی که به او حمله کرده دریافت می‌کند.  

الفحص عن الآراء المنسوبة الی بعض المعاصرین فی ذلک 

و قبل الفحص عن ذلک لا بد ان نلتفت الی ان هذه اللعبة لیست لها خصوصیة و لا فیها نصّ خاص بل هی تتبع الضوابط و القواعد العامة و الی ان الکلام فیها من حیث هی هی لا من جهة الطواریء العارضة علیها احیاناً و  لا المقارنات معها کذلک بل و لا من جهة لوازمها اذا کانت لها الهویّة و لللازم هویة اخری بعد ما لا یسری حکم اللازم الی الملزوم عند افتراض تعدد الوجود و للبحث فقهیّاً عن هذه الظاهرة ساحات کساحة جواز هذا اللعب فی نفسه و عدمه و ساحة جواز بیع مرحلة من هذه اللعبة (اِکانت) و صحته وعدمها وساحة الضمان عند الهجمة علی آخرین و عدمه؟

و بعد التنبه علی کل ذلک فلاحظ السؤالین الاتیین و الاجابات الآتیة  

أما السؤالین فهما:

«1. آیا بازی کلش آف کلنز از نظر شرعی جایز است؟ 

2. پرداخت مبلغی برای خرید برخی امکانات مجازی در این بازی جهت ارتقا و ادامه آن و یا خرید و فروش این بازی که در هر مرحله دارای قیمتی متفاوت است به فرد دیگری جایز است؟».

واما الاجابات فهی:

«1. اگر اعتباری که برنده به دست می‌آورد قابل خرید و فروش باشد بازی مذکور حرام است؛ 2. جایز نیست ».

« این بازی هم مانند بازی‌های دیگر است یعنی اگر در این بازی قمار و شرط برد و باخت گذاشته شود یا دارای تصاویر خاص و تحریک‌کننده باشد یا موجب ارتباط غیر شرعی با نامحرم گردد شرعاً جایز نیست همچنین اگر هر نوع فساد و گناه دیگری ایجاد کند، اما اگر به صورتی که ذکر شد، نباشد به خودی خود حرام نیست».  

والظاهر رجوع الاجابة الثانیة الی القسم الاول من الاجابة الاولی من دون ان تکون شیئا آخر . فتامل 

و قال آخر: «چنانچه در این بازی‌ها از شرکت‌کنندگان پولی بگیرند و از محل پول‌های دریافتی جوایزی به برندگان بپردازند این کار حرام است و خرید و فروش اکانت و مراحل این بازی جایز نیست واکل مال به باطل می‌باشد».  

و القول بکونه اکلاً للمال بالباطل اما من جهة کون المبیع مما لا مالیة له ان کانت الباء فی الکریمة للمقابلة و اما من جهة کونه حاصلاً من طریق غیر مشروع ان کانت هی فیها لبیان السببیة. 

وقال بعضهم: «این بازی داخل در مطلق بازی‌های سرگرمی می‌باشد و اگر شرط برد و باخت مالی در کار نباشد و تصاویر بازی مستهجن یا مستلزم تحریک شهوت نباشد، اشکال ندارد». 

 النقد و التحقیق

1. من الواضح أن هذه اللعبة تتّبع فی حکمها الشرعی القواعد العامة من دون ان یکون لها نصّ خاصّ فی موردها و ـ بالتالی ـ أن الذی ینبغی ان یهتمّ به البحث عن ماهیتها وهویّتها موضوعیّاً و الا فالحکم واضح بعد تبیّن ماهیتها و ان عموم السائلین و المقلدین انما یسألون المراجع و المجتهدین عن حکم هذه اللعبة الموجودة مع مالها من اللوازم و الملازمات و المقارنات (ولا یکتفون) و لا یغنیهم الاجابة علی الافتراض و التقدیر او الافتراضات و التقدیرات صادفت الواقع ام لا !

2. من الثابت و المقرر فی محله ان حکم اللازم و الملازم و المقارن لا یسری الی الملزوم و الملازم و ما یقارنه؛ فلا یصح الحکم بحرمة شیء استنادا الی حرمة لازمه او ملازمه اومقارنه. نعم لا یمکن ان یکون ـ مثلا ـ الملازمان محکومین بحکمین ضدین ولکن من الممکن جداً ان یکون ملازم محکوماً بحکم من دون ان یکون الآخر محکوماً بحکم. و قضیة عدم امکان خلو واقعة عن حکم شرعی لا تجری فی الافتراض المزبور بعد تمامیتها و التسالم علیها. و نحن لا نعتقد بها. 

و علیه فالحکم بحرمة هذه اللعبة اذا کانت مقارنة بکذا او کانت مستلزمة لکذا او کذا غیر صحیح و ان کان للافتاء بهذا الوجه لعموم الناس و المقلدین تبریر و توجیه فی بعض الاحیان نعم لو کان شیء اتّحد وجوداً مع عنوان آخر کاتّحاد وجود هذه اللعبة مع اغارة آخرین و التعدی  علی حقوقهم (لو افترضنا ذلک و قلنا بحرمة هذه الاغارة و التعدی) یصح الحکم بحرمة الشیء المفروض لافتراض اتحاد وجوده مع عنوان آخر و هو محرّم. 

3. قد عرفت ان الابهامات التی ترتبط بهذه اللعبة ثلاث ینبغی وضعها: الاول جوازها شرعاً و عدمه؛ الثانی صحة بیع ما فیها او معاوضة اخری غیر البیع و الشراء علیه و عدمها؛ کذلک صحة بیع التجهیزات من  الشرکة و المؤسسة صاحبة هذا البرنامج و عدمها؛ الثالث ضمان بعض اللاعبین بهجومهم علی آخرین و اغاراتهم ما لدیهم. 

اما الاول فلم نر فی هذه اللعبة علی ما هی علیه فی عصرنا الراهن  ـ علی ما رایناها و تحدثوا بها ـ ما یوجب حرمتها بعد ما لم یکن فیها أخذ شیء من اللاعبین المغلوبین للغالبین و لا یصدق علیها القمار ـ مع ما فیه من العناصر و المؤلفات ـ و لا المراهنة  (شرط بندی) بل هی لعبة ومسابقة یغلب بعضهم علی بعض نعم فیها شیء من الهجمة و الاغارة و لذلک قیل فی تعریفها بالفارسیة: «در این بازی شما باید با استفاده از غنائم حاصل از حمله به روستاهای دیگر روستای خود را ارتقا دهید»؛ و لکن ذلک لا یوجب ان نحکم علیها بالحرمة شرعاً بعد افتراض ان اللاعبین کلهم یعلمون ان سعیهم فی هذا اللعب فی معرض الهجمة و الغارة فی کل آن و کأن الشرکات و  المؤسسات من اصحاب امثال هذا البرنامج أعلنوا او عرّفوا البرنامج علی هذه الکیفیة فمن اقدم علی هذا  اللعب سقط زحقّه لو غلب علیه آخرون و لا نری بأساً بوجه فی شمول قاعدة الاقدام لهذا الافتراض وبعبارة اخری: ان السبب للضمان و الحرمة انما هو احترام مال محترم و هو قد اسقط بنفسه. و ما الفرق بین الافتراض المذکور و مسأله عدم جواز رجوع المشتری من البائع الفضولی بثمنه مع علمه بالفضولیة فی صورة التلف؟ فانهم نقلوا الاجماع فیه علی عدم تضمین الفضولی و علّلوه بأن المشتری قد اقدم علی ذلک؛ و مسألة اقدام المشتری مع العلم بإباق العبد و نحو ذلک من سائر العیوب؛ فانه لا ضمان علی البائع؛ لان البائع اسقطه باقدامه؟ و مسألة معاوضة الکامل مع مثل المجنون و الصغیر؛ فان دافع ماله للناقص قد اقدم  علی اتلاف ماله فلا ضمان علی القابض؟ بل و کذا لو اودع عنده او اعاره او نحو ذلک ؟ و سائر المسائل و التطبیقات التی ذکروها فی قاعدة الاقدام تثبیتا لها  و ذکر بعضهم اسقاط الحق و الضمان فی القتال لجهة الاقدام. فتامل. 

فهرس المصادر

  . ویکی پدیا ،دانشنامه آزاد.

  . شفقنا(پایگاه بین المللی همکاری‌های خبری شیعه»

  . المصدر نسبه الی السید الشبیری الزنجانی والسید السیستانی 

  . استفتاء از دفتر مقام معظم رهبری در قم (نسبه المصدر السابق الیه ).

  . آیة الله الشیخ ناصر مکارم الشیرازی علی ما نسب الیه .

  . آیة الله الشیخ حسین الوحید الخراسانی علی ما نسب الیه.

  . لاحظ العناوین ، ج2، العنوان 66،صص488ـ490.

  . بحثنا عنه فی الاصول ، قاعده لا ضرر ، التنبیهات 20و10.