دین شریعت و مصلحت
- در تاریخ ۰۲ آذر ۱۴۰۳
- ساعت ۰۹:۰۹
نصوص معتبر ديني و عقل سليم بر هدف دار بودن خداوند در فرستادن پيامبران و فروفرستادن كتب آسماني و تشريع مقررات دلالت دارند. انگيزه و ثمره اين سه كار چيزي جز تأمين سعادت و مصلحت مخاطبان و مكلفان نيست. هدف دار بودن خداوند را نبايد با قانون «العالي لا يفعل شيئا لأجل السافل» منافي دانست. مقاله حاضر به گفتگو از رابطه مصلحت با بعث رسل، انزال كتب و تشريع مقررات مي‌پردازد و از مورد اخير يعني رابطة مصلحت و شريعت (و به تبع: رابطة مصلحت و فقه) با تفصيل بيشتر گفتگو مي‌نمايد.
نقش عدالت در فرآیند استنباط اول و دوم
- در تاریخ ۰۲ آذر ۱۴۰۳
- ساعت ۰۹:۰۹
عدالت از کهن‌ترین مفاهیمی است که بشر با آن آشنا است، در زندگی روز مرّه او بسآمد چشمگیر دارد، و در نصوص دینی به عنوان یکی از مقاصد اولیه انبیای الاهی از آن یاد شده است. این مفهوم، مفهومی پیشین دینی است، لکن نباید فارغ از نگاه به جهان، انسان و سرانجام وی به تفسیر آن پرداخت. چنان که در تطبیق آن بر مصادیق و یافتن عینیت‌های آن، وقتی در یک نظام، دیده می‌شود، باید عناصر مؤثر بر آن را ـ که در آن نظام حضور دارند ـ ملاحظه نمود .در بخش نظر و نظریه پردازی و اندیشه ورزی با مفهوم و مصداق شناسی عدالت برخوردی بایسته نشده است ؛ از این رو لازم است کارایی‌های آن در کشف حکم باز‌خوانی شود تا اجرای عدالت بر بنیان آن صورت پذیرد. عدالت در فقه به مثابه یک سند، قاعده، روی‌کرد، حضور می‌یابد و به مثابه یک گفتمان عام در اجرای احکام مکشوف باید تحقق یابد.
جایگاه عقل در فقه امامیه
- در تاریخ ۰۲ آذر ۱۴۰۳
- ساعت ۰۹:۰۹
رابطه عقل و دين به طور عام و عقل و فقه به طور خاص، از ديرزمان محل گفتگو بوده است. عقل در فقه اماميه از منابع استنباط به شمار مي‌رود. كارايي عقل در فقه اماميه فراتر از كارايي سندي و استقلالي است. مجموع تصاويري كه مي‌توان از كارايي عقل داشت به ده صورت مي‌رسد، بدين ترتيب: كارايي استقلالي در مستقلات عقليه و غير مستقلات، كارايي آلي، ترخيصي ـ تأميني و تسبيبي. و هر يك از اين پنج صورت به دو قسم كارايي در استنباط اول و استنباط دوم تقسيم مي‌گردد.
ماهیت و چیستی شناسی«فقه امنیت»و«فقه امنیتی»
- در تاریخ ۰۲ آذر ۱۴۰۳
- ساعت ۰۹:۰۹
«فقه امنیت» و «فقه امنیتی» از ساحت های جدید فقه در بحث، گفت وگو و نظریه پردازی است. فقه امنیت، کشف نگاه هنجاری و دستوری دین به امنیت است و فقه امنیتی، وصف محیط حاکم بر فقه از منظر امنیت می باشد. این دو عنوان، روش هایی مشترک و مختص دارند. در روش-های مشترک، توجه به روش ها و ضرورت های حاکم بر دانش فقه از جمله شروع حرکت اجتهادی از اسناد معتبر و تحفظ بر منابع چهارگانه فقه، ضروری است. فقه امنیت در روش ویژه خود، عدم تعبدانگاری را پیشه خود می کند و تمرکز بر استنباط دوم دارد. در فقه امنیتی با روش مطالعه نظام وار و سیستمی فقه باید به کشف قلمرو امنیت پرداخت و از ساحت های آن یک به یک سخن گفت.
مصلحت در فقه امامیه
- در تاریخ ۰۲ آذر ۱۴۰۳
- ساعت ۰۹:۰۹
نصوص، متون معتبر دینی و عقل سلیم بر هدفمند بودن شریعت اسلام دلالت دارند. انگیزه (و ثمره) تشریع الهی جز رسیدن به حیات پاکیزه، سعادت و تامین مصالح انسان ها نیست. ارتباط وثیق شریعت و مصلحت، حکایت از پیوند فقه ـ به عنوان دانش کاشف شریعت ـ با مصلحت دارد. استفاده از مصلحت (البته) قطعی مورد نظر شارع در استنباط اول (استنباط بدون توجه به تزاحم) و در استنباط دوم (استنباط در وقت تزاحم احکام)، ضرورت جداناپذیر مقدمات قبل است.