در سال دهم هجری، پیامبر اکرم(ص) نامه‌ای به مسیحیان نجران در جنوب حجاز نوشت و آن‌ها را به اسلام دعوت کرد. آن‌ها نمایندگانی به سوی مدینه روانه کردند تا با پیامبر اسلام(ص) به مباحثه بپردازند. جدال درباره تولد حضرت عیسی(ع) به درازا کشید و بی‌نتیجه ماند تا آیه مباهله در سوره آل عمران بر پیامبر نازل شد.

قدس آنلاین: قرار بر این شد که پیامبر(ص) و مسیحیان، بزرگان و عزیزان خود را فراخوانند تا هر کدام دروغ گویند به لعنت خدا گرفتار شوند. هنگامی که پیامبر(ص) به همراه علی(ع)، فاطمه(س) و حسنین(ع) برای مباهله حاضر شد، مسیحیان نجران با مشاهده این چهره‌های نورانی، حکم را به پیامبر(ص) واگذار کردند. به مناسبت 24 ذی‌الحجه سالروز این رخداد بزرگ که آن را سند حقانیت اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) می‌دانیم، با آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست به گفت‌وگو نشستیم. او که مدرس خارج فقه و اصول و عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و همچنین عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است، درباره جریان مباهله و حدیث کسا توضیحاتی خواندنی دارد.

مباهله پیام حقانیت رسالت پیامبر اسلام(ص) بود

آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست در ابتدای گفت‌وگو در مورد علت طرح موضوع مباهله می‌گوید: مباهله، رسمی از گذشته بود که در آن مشکل و مفسده‌ای وجود نداشت؛ بنابراین در مقطعی که برخی از مسیحیان اطراف جزیره‌العرب در مقابل پیامبر(ص) مقاومت‌هایی داشتند پیامبر پیشنهاد مباهله را به آن‌ها داد. او اضافه می‌کند: افرادی که پیشنهاد مباهله می‌دادند به حقانیت خود مطمئن بودند و طرف مقابل را باطل می‌دانستند؛ بنابراین مطابق آیه ذکر شده در سوره آل عمران پیشنهاد مباهله از طرف پیامبر(ص) مطرح شد و طرف مقابل هم پذیرفت.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در ادامه توضیح می‌دهد: پیشنهاد مباهله پیام حقانیت رسالت پیامبر اسلام بود؛ ضمن اینکه محتوا و شکل مباهله هم نکته‌های بسیاری دارد. در اطراف پیامبر(ص) افراد زیادی از جمله بستگان، عمو، همسران و اصحاب نزدیک ایشان وجود داشت اما پیامبر اسلام امیرالمؤمنین(ع)، حضرت زهرا(س)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را برای مباهله انتخاب کرد.

«مباهله» و «کسا» در منابع اهل سنت هم آمده است

این مدرس خارج فقه و اصول یادآور می‌شود: دو جریان مباهله و اصحاب کسا یعنی جمع کردن حسنین(ع)، حضرت فاطمه(س) و امام علی(ع) زیر عبای پیامبر(ص) و نزول آیه تطهیر در بسیاری از متون اهل تسنن هم به تفصیل آمده است. مرحوم شوشتری در احقاق الحق بیش از 60 منبع عالمان بزرگ اهل تسنن را ذکر می‌کند که این مطالب را نقل کرده‌اند. او اضافه می‌کند: ابن کثیر دمشقی در تفسیر القرآن العظیم نیز به آیه تطهیر اشاره کرد. برای بیان اهمیت نقل و قدرت فکری ابن کثیر در اهل تسنن باید بگویم که او از نظر موقعیت علمی در رده اول عالمان سنی قرار دارد. خودش از بنی امیه و شاگرد ابن تیمیه است که سردمدار دشمنی با اهل بیت است و وهابیت امروز به ابن تیمیه می‌رسد. او هم‌بحث ابن قیم جوزیه است که دست بازی برای وهابیت دارد و به دشمنی با اهل بیت(ع) معروف است. چنین عالمی با این تربیت و استادان حدود 12 صفحه در تفسیر خود به آیه تطهیر اختصاص داده است. حتی در آن کتاب روایاتی از ابن سلمه و عایشه ذکر شده است که آن‌ها هم می‌خواستند وارد کسا شوند، اما پیامبر(ص) به آن‌ها گفت که این منزلت تنها به این افراد خاص اختصاص دارد؛ سرنوشت مباهله و حدیث کسا به هم پیوند خورده‌ است.

مباهله یک باور اسلامی است

عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تأکید می‌کند: ماجرای مباهله و تطهیر که در متون سنی و شیعی آمده، یک باور اسلامی است، نه مذهبی و نه شیعی. به بیانی دیگر هیچ فردی نمی‌تواند مسلمان باشد اما به آن باور نداشته باشد. اینکه گاهی برخی از افراد مغرض بیان می‌کنند آیه تطهیر زاییده عالمان شیعه است یا اینکه می‌خواهند اهل بیت(ع) را به همسران پیامبر(ص) و بستگان گسترش دهند، اشتباه است و بر خلاف تراث متقدمین اهل تسنن نیز به شمار می‌آید.

آیت‌الله علیدوست خاطرنشان می‌کند: جریان مباهله و آیه تطهیر و اصحاب کسا پیام‌های زیادی با خود به همراه دارد. پیامبر(ص) با این انتخاب عنوان کرد که از این افراد نزدیک‌تر به خود ندارم و دیگر اینکه حقانیت دعوی پیامبر(ص) به اثبات رسید. قرآن کریم از امیرالمؤمنین(ع) به عنوان نَفس پیامبر(ص) یاد می‌کند که معنای بسیاری دارد و به باور من برای اثبات حقانیت حضرت علی(ع) و امامت او احتیاجی به واقعه غدیر و آنچه پیش از مباهله صورت گرفته بود، نیست. حادثه و واقعه مباهله می‌توانست ولایت امیرالمومنین(ع) را ثابت کند، اما متأسفانه این واقعه با پیام‌های بسیاری که داشت برای خیلی از افراد دریافت نشد.

او توضیح می‌دهد: از آیه تطهیر می‌توانیم برای اثبات عصمت امیرالمؤمنین(ع)، حضرت فاطمه(س) و امام حسن و حسین(ع) استفاده کنیم. اگر امیرالمؤمنین از عصمت برخوردار است طبق باور شیعه او برای امامت پس از رسول خدا(ص) از هر فرد دیگری اولی‌ است.