شمول دامنه بحث به فرد مردد در کلام محقق عراقی و صاحب منتقی الاصول

انواع تغییرات - توضیح بیشتر تغییر در کیفیت اجرای حکم - لزوم توجه به تغییرات نامحسوس - عبد انگاری و کنیز انگاری
در دوران هایی راه کار اجرایی خوبی -فی الجمله- بوده است و الان نه. باید حکم اصلی را پیدا کرد و آن را از شیوه اجرای حکم جدا کرد.
روایت عبدالله بن سنان راجع به ارش رجوع به دو کارشناس عادل دارد و... از تغییرات نامحسوس تغییر در شتر در دیه است. در روایات شتر با ویژگی های عصر شریعت معیار در دیه قرار داده شده و الان تغییر کرده است.

تفسیر کریمه: انّ الصلاة تنهی عن الفحشاء و المنکر
اطلاق آیه مقتضی نهی استیجابی از هر منکر و فحشایی است.
وجود برخی روایات دال بر این تفسیر از رسول خدا صلی الله علیه و آله. فما وافق الایة ناخذ به و ما خالفه نطرحه.
تفاوت استیجاب و هدم با اقتضا - خلط این دو به یکدیگر در برخی کلمات.
استیجاب دال بر عدم هدم نیست.
قد یقال: وقتی اثر عمل نهی از فحشا و منکر است قهراً پس از آن گناهی صورت نمی‌گیرد تا هدم صورت پذیرد.
پس این جواب نسبت به اعمالی است که اثرش چیز دیگری غیر از نهی از فحشا و منکر است.
الصحیح فی تحقیق الامر و الاجابة عن الشبهة
نصوص دینی دلالت دارد که هر عملی از خیر و شر اثری در نفس دارد، بلکه نفس و حقیقت انسانی را می‌سازد.
آیات باب و کلام ملاصدرا در این باره ...

خلاصه آن چه از بحث مشتق گذشت:
1. وضع مشتق برای خصوص متلبس به مبدأ است.
2. اثبات وضع لازم نیست مهم استعمالات شارع است که زمان شک نیز به کار آید.
3. به اختلاف مبادی و انقضا و تلبس در مشتق نیز باید توجه شود.
4. تقلیل اختلاف یا رفع آن از اصل!
الامور التی تصدی المحقق الخراسانی البحث عنها در ختم گفتگو از مشتق.