پاسخ به چند سوال - برای ذوالید به مدت طولانی سند ثبت صادر می‌شود.
ان قلت: شهادت اماره منصوص است و اطلاق دارد و بر سند رسمی که اماره لبی است و اطلاق ندارد(قدر متیقن باید گرفته شود) مقدم می‌شود.
قلت:1. ادله امارات منصوص اطلاق تا این حدّ ندارد. به علاوه در امارات لبیه قدر متیقن نمی‌گیرند بلکه تحلیل می‌کنند و شک را بر طرف می‌کنند و لذا استصحاب هم ندارند.
نکاتی در تقویت سند رسمی گفته شد. گاه پشت صحنه سند رسمی شهادت شهود است و...
نتیجه: نباید حکم مطلق کرد و باید دست قاضی(جامع شرایط) را در اخذ به اقوی الامارات از جهت کشف واقع باز گذاشت.

ادله مشهو در اثبات لزوم یا جواز استناد قاضی به علم خود در قضاوت :
1. اجماع
2. عدم قضاء مستلزم قسق قاضی یا توقف قضاء است
3. علم اقوا از بینه است که طریقیت به واقع دارد
4. احکام به واقع عناوین تعلق گرفته است و علم می تواند راهی به کشف واقع باشد.
5. روایات متعدد مثل روایت اعرابی
نقد استدلال به روایت
لزوم تحلیل محتوایی روایات در قبول آن و نقد افراط در رد روایات و در اخذ روایات

اشکالاتی بر کلام فقها و حقوق دانان عامه مبنی بر عدم اعتبار علم قاضی
حق خصم در مناقشه ادله منافات با اعتبار علم قاضی ندارد
قاضی می تواند هم حَکَم باشد و هم خصم یعنی به علمش عمل کند یا در ادله طرفین مناقشه کند.
عدالت قاضی مانع حکم جائرانه است.
جواب مدرسه ای مرحوم شاهرودی به سنهوری
معنای صحیح استحسان و استصلاح
طرق 6 گانه اثبات نزد عامه