رعایتهنجارهای اخلاقی و علمی در تفسیر قرآن - عواملی در تفسیر متن به حق دخیل است، نظیر اطلاعات مفسِّر که هر چه دقیق تر باشد، تفسیر اوثق است لکن عواملی نابحق دخیل است.
تأثیر این عوامل گاه اختیاری نیست و لذا تفسیر معصوم با غیر معصوم متفاوت است و گاه تز سر تقصیر و تعمّد یا شبه تعمّد است.
مثلا محمد بن جریر طبری با ایراد حدود چهل هزار روایت تنها از امام حسن یک روایت و از امام باقر دو روایت و از امام سجاد چهار روایت و از دیگر ائمه هیچ!
فخر رازی ابتدائیات اصول را در تفسیر (لا تدرکه الابصار) در نظر نمی‌گیرد.قایل به سلب العموم می‌شود نه عموم سلب تا عقیده باطل خود را مبنی بر قایلیت دیده شدن خداوند با چشم سر جا بیندازد.
روایت ذیل آیه 113 سوره توبه راجع به عدم اسلام ابوطالب از این قبیل است!
ولی توجه نمی‌کنند که آیه در سال های آخر هجرت نازل شده و مرگ ابوطالب در سال 10 بعثت بوده است!
ورود اسرایلیات،مسیحیات و مجوسیات از جلوه های انحراف در تأثیر.

لزوم توجه به تغییرات نامحسوس و موثر در استنباط تغییر تراشی (توهم تغییر) هم نباید کرد.
تغییر در کارکرد یک پدیده مثل تغییر در کارکرد شتر که توجه به آن در دیه اثر می‌گذارد. تغییر در فرآیند تولید حلّه - تغییر در امور پیرامون جهاد و دفاع که شاید توجه به آن بی تاثیر در تقسیم غنائم نباشد - تغییر کارکرد و غرض در قصه گویی و...

تاثیر توجه به واقعیت های حاکم بر قصه گویی در صدر اسلام بر استنباط حکم قصص
نفوذ یهود در بدنه جامعه اسلامی از طریق قصه پردازی
نفوذ یهود و مسیحیت از زمان خلافت عمر بن خطاب
مساله هفتم
اسم گرایی یا کارکرد گرایی در فقه با تطبیق آن بر پدیده های هنری