از حجیت ظن در موضوعات و مصادیق نیز می‌توان به اعتبار داده‌های ابزارهای نوین در قضا و کارشناسی رسید.
حجیت ظن مطلقا یا در خصوص انسداد - البته مساله محل تختلاف است.
شیخ انصاری: حجیة الظن فی الموضوعات الخارجیة للاحکام الشرعیة محل تشاجر بین العلماء. ونیز می‌فرماید: بناء علی الانفتاح لایکون الظن فی الموضوع حجة و بناء علی الانسداد یکون حجة.
از عنصر مصلحت در اجرا نیز نباید غافل شد، و به گمان ما با نسداد و نبود ادله قانونی، می‌توان به این امارات اعتماد نمود هرگاه اطمینان آور باشد بلکه حتی اگر ظن آور باشد.
4. (از عناصر تحقیق) کارشناسی کارشناس ماهیت متفاوت دارد، قهراً شرائط آن نیز بر مبنای آقایان متفاوت است. چنان که فضای طبیعی و غیر طبیعی را باید از یکدیگر جدا نمود.
نظر تحقیق: کفایت اطمینان در کارشناسی بدون تفاوت ماهیت کارشناسی. نقد جواب هایی که داده شده است.

استناد قضایی و کارشناسانه به ابزارهای نوین و گستره آن:
1. ابزارها و آزمایشات مستقلا دلیل قضایی نیستند بلکه طریق به علم و اطمینان هستند.
2. قبلا کفایت علم عقلی و عادی تثبیت شد. البته در قاضی مأذون قابل تحدید است.
3. اطمینان در مفاهمه قضایی صحیح و در غیر آن مشکل است.
4. نسبت به علم به خلاف، باعث توقف داوری می‌شود. مخالفت اندکی از فقها یا حقوق‌دانان قابل استماع نیست.
5. اطمینان بر خلاف نباید باعث توقف حکم بر وفاق ذلیل قانونی شود.
آرای فقیهان معاصر در استناد قضایی و کاشناسی به ابزارهای نوین/طرح 6 پرسش