راه حل در مثل مفتاح و فتح: 1. تصرف در مبدأ و قائل شدن به دو مبدأ 2. تصرف در هیأت و نحوه تلبس. وجه اول فی نفسه بعید است. بر وجه دوم اشکال شده به این که:
1. در مثل اسم آلت مفاد هیأت نسبت به فاعلیت است و در اسم زمان و مکان نسبت ظرفیت و در اسم آلت پدیده دیگری داخل در نسبت نیست.
2. شأنیت مدلول اسمی است و هیأت مدلول حرفی است فلایمکن اخذ الاول فی الثانی.
نقول: اصل وضع و حدود آن تابع احتیاج است و در مثل اسم آلت به وضع هیأت برای نسبت فاعلیت شانی برطرف می‌شود پس واضع برای این احتیاج اسم آلت وضع کرده است. با این بیان بیان محقق اصفهانی و شیخ استاد ما به هم می‌ریزد.

5-5-2. تحقیق با بیان چند امر:موارد شبهه و صعوبت:
1. در مفتاح و فتح که از یک ماده لکن متفاوت
2. در تاجر و اتجر اختلاف در تلبس با وحدت ماده
3. مجتهد و اجتهاد ظهور هر دو در ملکه با این که مبدأ آن ها چنین نیست.
4. فرق بین قاتل در حمل بر زید با قاتل در حمل بر سمّ.
5. اطلاق متلف و قاتل بر سبب در مقابل مباشر با عدم تلبس به مبدأ اصلاً.
6. در اوصاف منحوته تلبس چگونه است و مبدأ چیست؟
مساله سخت است. حل صعوبات:
1. در فتح و مفتاح تصرف در ماده شود یا تصرف در هیأت. توضیح هر کدام. نقد هر کدام.