ادامه بیان تعلیقات بر بند اول از مساله 17
4. مراد از اعلم اوصل هست 5. در اعلمیت ملاحظه می‌شود:
- علم به طرق اثبات صدور روایات با علم رجال و حدیث و متفرقات دیگر
- فهم مراد از نص با تشخیص قوانین حاکم بر محاوره، خصوص طرق ائمه علیهم السلام از طریق علم اصول، علوم ادبی و نظرات عامه
- استقامت نظر در تفریع فروع بر اصول
6. وقوف بر معاریض قرآن و سنت و پرهیز از سرعت در افتا به محض احساس فقدان دلیل.
تفاوت این تعلیقه با تعلیقه دیگران

تعلیقات وارد بر فقره اول از مساله 17
شیخ انصاری و مفهوم شناسی اعلم:
اقوا ملکة، اشدّ استنباطا، اجود در فهم اخبار، فهم انواع تعارض، إعمال قواعد جمع اخبار، توجه به تقریبات عرفی و تشخیص مظان اصول.
بیان شیخ اثباتی دارد و نفی‌ی.
بیان محقق حکیم: اعرف در تحصیل وظیفه فعلیه - اخذ هر فرع از اصل - اکثر علماً مراد نیست هر چند صیغه افعل التفضیل چنین داده‌ای دارد.
بررسی تعریف محقق حکیم لازم نیست اقرب به واقع باشد.
بیان محقق خویی: نفی اقتدار بیشتر بر قواعد اصول و بر تتبع ترکیز بر مهارت و سلیقه. تحلیل این نظر.

مساله 17: مفهوم شناسی اعلم و نهاد تشخیص آن.
اعرف به قواعد و مدارک - اکثر اطلاعاً به نظایر و اخبار - اجود فهماً للاخبار - اجود استنباطاً
مرجع در تعیین: اهل خبره و استنباط
اهمیت مساله بر مبنای لزوم تقلید از اعلم یا احتیاط در آن. و لا وجه برای سکوت برخی.
مراد از اطلاع بیشتر به نظایر چیست؟
نباید مبتلا به قیاس نشود.
حواشی بزرگان نسبت به دو فقره از مساله

درس اخلاق: آیات تخویف مشیر به تسویل و تزیین شیطان قل هل ننبئکم بالاخسرین اعمالاً(103-104 سوره مبارکه کهف)
و اذا قیل لهم لا تفسدوا فی الارض.. الا انهم هم المفسدون و لکن لایشعرون(11 - 12 سوره مبارکه بقره)
حدود 20 مرتبه در قرآن از تزیین شیطان اعمال بد را نزد صاحبان عمل صحبت شده است.از اسباب گناه مثل غیبت: حسادت و تسویل شیطان است. سَری سَقَطی از یک الحمدلله سال ها استغفار می‌کند!
حمل چهار طرفه شیطان به انسان (17 سوره مبارکه اعراف)
احساس کاذب وظیفه شرعی - لزوم محاسبه،ارزیابی و تفکر
مساله 17 : تعریف اعلم - صاحب عروة ابتداء اعلم را تعریف می‌کند و در نهایت به «اجود استنباطاً» بر می‌گردد.