یکی از ابعاد وجودی هر انسانی بعد شناختی اوست انسان در هر مرحله ای از مراحل رشد خود ، یک سلسله توانمندیهای شناختی دارد .ر این دوره ، گرایش جوانان به ” فلسفه زندگی ” آنان را به سوی مسایل اخلاقی ، سیاسی و مذهبی سوق می دهد و جوانان تلاش می کنند هویت مذهبی خود را شکل دهند . اما به دلایل گوناگونی ممکن است در این هویت یابی مذهبی ، با بحران مواجه شوند و نتوانند هویت مذهبی خود را خوب شکل دهند و دچار نوعی سردرگمی و در نهایت ، بی رغبتی و گریز از دین شوند .

یکی از علل این بحران ، ناهمخوانی سطح شناختی جوان با سطح معارف دینی است که به او ارائه می شود چرا که جوان به خاطر توانمندیهای ذهنی ، دین تقلیدی را بر نمی تابد و همه آن باورهای دینی که از دوران کودکی به صورت تقلیدی از خانواده و دیگران به او القا شده اند به کناری می نهد و می خواهد دینی را بپذیرد که متناسب با سطح تفکر او باشد . اما از یک سو ، بسیاری از اوقات آنچه به عنوان دین به او عرضه می شود برای او قانع کننده نیست ، و از سوی دیگر ، در برخی موارد نیز جوان می خواهد همه آموزه های دینی اعم از احکام و عقاید را با عقل خود بسنجد و فکر می کند اگر آموزه های دینی در قالبهای فکری او بگنجد صحیح هستند ، وگرنه درست نیستند و باید کنار گذاشته شوند .

این عوامل موجب می شوند هویت دینی جوان به خوبی شکل نگیرد و جوان دچار یک بحران شناختی نسبت به آموزه های دینی شود و نجات خود را از این بحران ، در گریز از دین بداند. بسیاری از اوقات دین مساوی با معنویت در نظر گرفته می شود و دین را در حد یک نیاز معنوی کاهش می دهند و این گونه نتیجه می گیرند که نیاز به معنویت فقط در موقع سختی ها و بحرانهای شدید مفید است و در سایر مواقع ، نیازی به دین نیست و برای دین نقشی در زندگی روزمره خود قایل نیستند .

این دیدگاه ساده انگارانه و کاهش گرایانه نسبت به معارف دینی به تدریج ، موجب حذف دین از زندگی انسان می شود و جوانان ، که در حال جست و جوی فلسفه زندگی اند ، وقتی احساس می کنند دین در معنادهی به زندگی آنها تاثیری ندارد ، بتدریج آن را کنار می گذارند و حتی ممکن است دین را امری دست و پاگیر در مسیر زندگی تلقی و حالت گریز نسبت به آن پیدا کنند .

طبیعی است ترسیم چنین تصویری از دین برای جوان نه تنها موجب عدم گرایش آنها به دین می شود بلکه موجب می شود روحیه گریز از دین نیز در آنها به وجود آید.

حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، گفت در قم توجه به زمینه های شناخت هویت دینی و مذهبی جوانان را مهم ارزیابی کرد وگفت: جوانان جامعه امروز ما به طور کامل دین گریز نبوده و نیستند بلکه در شرایط رسانه ای و تبلیغی جامعه در باب مسائل دینی و مذهبی نیازمند توجه ویژه ای می باشند.

وی افزود: دین یابی و دین دهی برای جوان امروز تا حدی مهم و ارزشمند است که در برخی مواقع سبب می شود فرد در مسیرشکل گیری هویت دینی خود دچار تردید و ابهام شده و در برخی مواقع توجه به نیازها قرار گیری در مسیر درست رفتار دینی، مذهبی و شکل گیری هویت دینی در ظاهر و باطن فرد را آسان تر می کند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه دین گریزی را می توان از مناظر مختلفی ارزیابی کرد ادامه داد: عصر حاضر که عصر ارتباط مستمر با رسانه است عصر شبهه می باشد چرا که بخش اعظمی از فعالیت رسانه غرب ایجاد شبهه در جامعه دینی است.

استاد حوزه علمیه قم تصریح کرد: در حال حاضر بیش از شش هزارو ۸۰۰ سایت علیه ارزشهای دینی در جامعه رسانه مجازی فعالیت غیر دینی و مذهبی انجام می دهند که سبب ایجاد تهدید و شبهه در جامعه می شود که شاید بتوان آن را عصر گمراهی و ارسال امواج گمراهی نامید.

حجت الاسلام و المسلمین علیدوست اظهار داشت: تبلیغات در دنیای کنونی همچون بازار مسگرانی است که هر چه صدای چکش آن بلند تر باشد اثر گذاری آن بیشتر است و مکاتب مختلف دینی نیز با همین روش در حال تبلیغ دین و آیین خود در جامعه کنونی ما هستند که باید زمینه های منطقی آگاه سازی جوانان را در شناخت و انتخاب مسیر درست دینی ایجاد کنیم.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم یاد آور شد: رسانه ها، رهبران دینی و اجتماعی، مسئولان نظام و گروههای فرهنگی نیز نقش بسزایی در مقابله با تهاجمات دینی و فرهنگ، تبلیغ و هدایت نسل جوان در شکل گیری هویت دینی دارند.

وی خاطر نشان کرد: وقتی مسئولی عملش با سخن ووعده هاش مطابقت نداشته و آمارهای غیر واقعی به جامعه ارائه می دهد نباید این عمل او را به حساب بی دینی او گذاشت بله باید از عواقب و تاثیرات بعد از این عوامل توجه داشت و مسئولین نیز باید آگاه باشند که این گونه رفتارها وبرخوردهای اجتماعی می تواند برداشت سویی در درک و تفیهم دینی برای جوانان داشته باشد.

استاد حوزه علمیه قم افزود:کسب لقمه حلال امری است که در کتب دینی واعتقادی ما وجود دارد و زمانی که کسب و منابع درآمدی از محل حرام تامین شود اثرات منفی خود را در کسب معارف دینی و اعتقادی بر فرزندان و جوانان خواهد گذاشت.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم عنوان کرد: عدم سلامت محیط خانواده، مدرسه، جامعه ، ارتباط تعریف نشده بین زن و مرد می تواند هویت دینی یک جوان را به مخاطره انداخته و شک و تردید را برای وی در مسیر انتخاب درست و منطقی دین در پی خواهد داشت.

حجت الاسلام علیدوست ابزار داشت: رسانه و جمعیت فرهیخته فرهنگی و اجتماعی باید با اعتقادات منطقی دینی و مذهبی خود شبهه زدایی در معارف دینی و مذهبی جوانان را در جامعه برنامه ریزی نموده و معارف ناب اسلامی و دینی را بدون پیرایه و به دور از خشونت و افراط و تفریط به نسل جوان منتقل سازند.

وی اصلاح منابع دریافتی، سلامت محیط خانه و مدرسه دوری از رفتارهای متکبرانه و حاکمیت عفاف و حجاب و برقراری روابط کنترل شده مردان و زنان در جامعه را از جمله عوامل جذب جوانان به دین و شکل گیری هویت دینی درست و منطقی آنان عنوان کرد.

استاد حوزه علیمه قم گفت: دین اسلام و هویت دینی جامعه ما دارای جذابیتهای بیشماری است که باید به شیوه درست و منطقی به جوانان اموزش و یاداوری شود و مسئولین نیز باید با مدیریت در بخش های فرهنگی و اجتماعی تمام میسرهای نادرست گریز از دین و بحران هویتی جوانان را مسدود سازند.