یادواره علمی «مهاجر الی الله دکتر ناصر قربان نیا با محوریت فقه، حقوق و اخلاق» در تالار اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد

آیت الله  ابوالقاسم علیدوست در سخنانی اظهار داشت: در پیوند فقه و اخلاق اگر فقه را به معنای دانش کاشف شریعت بگیریم و اخلاق را ارزشهای متبوع و مورد تایید فطرت و عقل که تجسم آنها تجسم مقاصد الهی در انزال کتب و ارسال رسل است، بگیریم در ارتباط بین فقه و اخلاق سه رویه وجود دارد.

او افزود: رویه اول آنکه فقه و اخلاق مسیر خود را طی کنند البته اگر یک ارزش و تعین اخلاقی در نص مبین شریعت آمد، فقه عهده دار آن می شود وگرنه فقه هیچ التزامی ندارد که خود را درگیر گزاره های اخلاقی کند که در برخی نوشته ها ما از این رویه به نص بسند تعبیر می کنیم.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به رویه دوم در ارتباط بین اخلاق و فقه اشاره کرد و گفت: اندیشه دوم معتقد است که باید محور مقاصد باشد و نصوص مبین شریعت (قرآن و روایات) در سایه اخلاق تعریف می شوند و لذا محور باید اخلاق و ارزشهای متبوع باشد و درصورت ناهمسویی بین شریعت و فقه و مقاصد و اخلاق باید نصوص مبین شریعت کنار رود طبیعتا این رفتار را باید رفتار اخلاق بسند گذاشت.

او ادامه داد: رفتار سوم معتقد است که فقیه باید در استنباط فقهی و کشف شریعت، نصوص مبین شریعت را ملاحظه کند اما این نصوص را باید در خدمت اخلاق و مقاصد ببرد که خود سبب تحولاتی می شود.

علیدوست مطالعه نظام وار را یکی از شیوه های مطالعه نصوص شریعت اشاره کرد و گفت: اگر خواسته باشیم اتمی و سلول وار نصوص را وارسی کنیم به رفتار اول می رسیم اما اگر معتقد به سیستم و نظام باشیم، متفاوت هستیم.

او نصوص مبین مقاصد، اجازه حضور به عقل قطعی در استنباط، عدم اطلاق گیری از خیلی نصوص، اطلاق گیری از برخی نصوص، جهت صدور و گسست نگاه فردی از نگاه کلان و اجتماعی دیگر را شیوه های مطالعه در باب اخلاق و فقه برشمرد و افزود: خیلی از نصوصی که در اختیار داریم از ۱۲ شان صادر شده است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به شخصیت دکتر قربان نیا استاد فقید دانشگاه مفید اشاره کرد و افزود: او نگاهی مطلع و مشرف و مدافعانه به تراث گذشتگان داشت یعنی آنچه در اختیار داریم را میراث کهن مشمول مرور زمان شده و غیر پاسخگو نمی دانست بلکه گنج رنج هزاران دانشمند می دانست که باید غیرتمندانه از آن دفاع کرد.

او تصریح کرد: حتی گاهی از استاد سنتی حوزه مدافع تر و غیرتمندانه تر از این تراث به ویژه در فقه و حقوق دفاع می کرد در عین حال نگاه مطلعانه اش از این تراث عظیم، او را از تولید باز نمی داشت.

عضو جامعه مدرسین نیز در این آیین با بیان اینکه در بین فقه و اخلاق سه رویه وجود دارد، گفت: رویه اول معتقد است فقه مسیر خودش و اخلاق نیز مسیر خودش را طی کند و اگر ارزش اخلاقی در یک نص مبین شریعت آمد، فقه عهده دار آن می شود، وگرنه فقه هیچ التزامی ندارد که خودش را درگیر گزاره های اخلاقی کند.

آیت الله ابوالقاسم علیدوست با بیان اینکه رویه دوم عکس رویه اول است، افزود: رویه دوم معتقد است باید محور، مقاصد باشد و نصوص مبین شریعت چه قرآن و چه روایات در سایه اخلاق و نصوص باشد؛ در واقع باید محور اخلاق و ارزش های متبوع باشد.

وی اضافه کرد: رفتار سوم رویه اول و دوم را قبول ندارد و معتقد است فقیه باید در استنباط فقهی و کشف شریعت، نصوص مبین شریعت را ملاحظه کند ولی باید این نصوص را در خدمت مقاصد و اخلاق ببرد و بردن در این خدمت، تحولاتی را ایجاد می کند.

وی در ادامه با اشاره به شخصیت علمی قربان نیا، گفت: وی نگاهی مطلع، مشرف، غیرتمندانه و مدافعانه به میراث گذشگان داشت و این میراث را قدیمی، مشمول مرور زمان شده و ناپاسخگو نمی دانست و این را گنج رنج هزاران دانشمندان می دانست که باید غیرتمندانه از آن دفاع کرد.

علیدوست افزود: قربان نیا در مباحث فقه و حقوق گاهی از یک استاد سنتی حوزه مدافع تر و غیرتمندانه تر دفاع می کرد و در عین حال وی همواره به دنبال تالیف آثار جدید و به روز بود.

وی در پایان گفت: قربان نیا معتقد بود آنچه که از بشر از دانش آموخته ناچیز است و آنچه که هنوز نیاموخته بسیار است.