عبدالکریم سروش: فقه ما فقهی بریده از اخلاق است. قرن‌ها شیعه و سنی این فقه را مبنای عمل خود قرار می‌دادند. به‌صرف وجود نص و روایت، فتوا می‌دادند و گمان می‌کردند حتما عدالت در آن گنجانده شده است، اما در روزگار کنونی، دیگر نمی‌توان به انسان مدرن گفت که اسلام خوب است، چون احکام اجاره و رهنش یا مجازات‌هایش بر قوانین اروپا و آمریکا برتری دارد. با این اوصاف، چرا باید به‌دنبال بسط و گسترش دادن چنین فقهی بود؟ گستره شریعت را نه از راه مراجعه به خود دین، بلکه باید براساس انتظار انسان از دین مشخص کرد.

ابوالقاسم علیدوست: هیچ‌گاه فقه و اخلاق با یکدیگر تضاد ندارند و اگر در جایی چنین ادعایی شود، یا آن گزاره اخلاقی نیست و یا دین درباره آن چنین حکمی نداده است. وقتی از بسط و گسترش فقه صحبت می‌کنیم، منظورمان هواپیماسازی اسلامی و... نیست. احکام رهن، اجاره و... نیز لزوما برای دعوت دیگران به اسلام نوشته نشده است. اگر به‌عنوان دو مسلمان با یکدیگر گفتگو می‌کنیم، انتظارمان از شریعت را آیات و روایات معتبری که بیانگر مقاصد و اهداف شریعت هستند، مشخص خواهند کرد. در کنار انتظار انسان از دین، انتظار خالق از مخلوق نیز اهمیت دارد.

ابوالقاسم علیدوست: اگر گمان شود که مطلبی از دین با اخلاق ناسازگار است، یا آن گزاره اخلاقی نیست و یا دین درباره آن چنین حکمی نداده است. منظور از بسط و گسترش فقه، شیمی اسلامی و... نیست. احکام رهن، اجاره و... نیز لزوما برای دعوت به اسلام نوشته نشده‌اند. در کنار انتظار انسان از دین، انتظار خالق از مخلوق نیز اهمیت دارد. انتظار ما مسلمانان از دین را آیات و روایات معتبری که بیانگر اهداف شریعت هستند، مشخص می‌کنند.

تقدیرنامه مرجع عالیقدر آیت الله العظمی نوری همدانی مدظله العالی