مستحضرید که  در جلسه قبل بیان دیدگاه های متاخرین در مورد حجیت یا عدم حجیت خبر واحد را شروع کردیم.

در مورد تحریر محل نزاع سخن گفتیم و گفتیم آیا کتب اربعه جز محورهای گفتگو است یا نه؟ که عرض شد جز محورهای گفتگو است.

محور بعدی این بود که آیا خبر واحد  از راوی ثقه یا خبر موثوق  محل بحث است یا نه؟ عرض کردیم این مورد هم محل بحث است. 

محور بعدی این بود که آیا محل بحث، اخبار مبین شریعت است یا اخبار مبین معارف و اخلاق و... را شامل می شود؟ در این محور هم برخی توهمات را داریم که می گویند فقط اخبار مبین شریعت محل بحث است و در اخبار مبین معارف اولاً : ایمان لازم است ثانیاً: عمل لازم نیست (اینکه معراج پیامبر صلی الله علیه جسمانی بوده یا نه ... عمل لازم ندارد). 

استاد علیدوست: دیدید که سید مرتضی سنی ها را مخالفین خود فرض کرده بود و می دانید که اهل سنت خبر واحد را در مبین معارف هم مطرح می کنند و لذا سید اشکال کرد و.... و لذا ممکن است کسی بگوید نزاع عام است و اخبار مبین معارف هم داخل در محل نزاع است. 

مرحوم آخوند ادله موافقان خبر واحد را 4 دلیل قلمداد کرد.

1: قران 2 : سنت 3: اجماع 4: عقل 

در قرآن به این آیات اشاره کرد:  آیه نباء ، نفر، وجوب سوال، آیه کتمان، آیه اذن و..... 

نکته: بحث خبر واحد بسیار طولانی است و در این 1200 سال افراد متعددی آمده اند و بحث کرده اند.

اولین دلیل حجیت خبر واحد : آیه نبا 

مرحوم شیخ انصاری می فرماید از دو طریق می شود به این آیه تمسک کرد.

1: از طریق مفهوم شرط 

2: از طریق مفهوم وصف 

اما مرحوم آخوند فقط به مفهوم شرط در کتاب کفایه تمسک کرده است اما ایشان در کتاب حاشیه بر رسائل شش راه را مطرح کرده است. 

حدود 30 اشکال هم تا زمان شیخ انصاری  به این راهها شده است.

اما متن آیه نبا: ان جائکم بنبا فتبینوا ان تصیبوا بجهاله فتصبحوا علی ما فعلتم نادمین ( سوره حجرات ) 

مستدل به آیه: ذات مقدس الهی موضوعی به نام جائی به خبر درست کرده است بعد فرموده است اگر جائی به خبر فاسق بود جستجو کنید.

مفهوم این آیه این است که اگر حکمی معلق شد به موضوعی و شرطی ، آن حکم ( وجوب تبین ) ینتفی بانتفا موضوعه ( النبا )  و شرطه ( ان کان فاسقا ) پس اگر جائی خبر فاسق نبود خبر او را قبول کنید. 

این بیان توسط شیخ انصاری مورد اشکال وارد شده است.

بیان اشکال: از اصول فقه به ما یاد داده اند که جمله شرطیه، اگر مسوق لبیان الموضوع باشد مفهوم ندارد .... منظور از این جمله این است: ببینید ما یک دفعه موضوعی داریم و برای آن موضوع شرطی می گذاریم اما می توانیم موضوع و شرط را تفکیک کنیم مانند زید ان جائک فاکرمه ... در مثال خودمان: النبا ان کان الجائی به فاسقا فتبینوا ... ما در اینجا سه چیز داریم 1 : نباء 2: فاسق 3: تبین 

باید اینجا دید که آیا شرط ذکر شده لبیان الموضوع یا نه ؟ در اینجا موضوع ما النبا است و لذا شرط لبیان الموضوع نیست.

اما اگر کفته شد اذا قرئ القرآن فاستمعوا له ... فاستمعوا حکم است و موضوع قرائت قرآن است ؛ در اینجا ما دو چیز داریم شرط و موضوع  قرائت قرآن ، حکم هم وجوب استماع ... لذا با رفتن شرط ، حکم دیگر موضوع ندارد. 

در آیه مورد بحث هم شرط مسوق لبیان موضوع است و لذا معنایش این است که اگر فاسق خبری نیاورد تبین نمی خواهد چرا که کلاً خبری نیست تا نیاز به تبین داشته باشد. 

مرحوم آخوند برای اینکه از این اشکال فرار کند فرمود الجائی بالخبر  ان کان فاسقا 

فلا تتبینوا ( حکم )  دیگر در این صورت شرط مسوق لبیان موضوع نیست. 

در روایت داریم اذا رکزت الرجل او خرج منه دم عبیط فکله ... اگر حیوان را ذبح کردی و پایش را تکان داد می توانی از حیوان بخوری ... 

اگر امام علیه السلام فرموده بود المذبوح اذا رکزت ..... در این صورت می شد مفهوم گیری کرد اما چون فرموده اذا رکزت الرجل ... قابل مفهوم گیری نیست چرا که مسوق لبیان الموضوع است.