فقه هنر (1400-1401)
جلسه 19- در تاریخ ۲۲ اسفند ۱۴۰۰
چکیده نکات
از قرآن حرمت لعب، لغو و باطل به ما هی هی استفاده نمیشود.
مگر در قالب عنوان محرم دیگری باشد.
مثل لعب به آلات قمار
روایات نسبت به حکم لهو سه قسم است.
قسمی که به نوعی برخی از اقسام آن را تحسین میکند.
و قسمی که آن را تقسیم به باطل و غیر باطل میکند.
و قسمی که از لهو مذمت می نماید.
بنابراین حرمت لهو به طور مطلق از روایات استفاده نمیشود.
همین وضعیت نسبت به لعب، لغو و باطل نیز جاری است.
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین
لهو و اخوانه
بررسی پرونده غنا و موسیقی بدون پرداختن به بحث لغو و باطل و لهو و لعب کاری عبث است ما باید این چهار نهاد را مستقلا مورد بررسی قرار دهیم.
وقتی در قرآن بررسی کردیم د رقرآن حرمت مطلق لهو استفاده نمی شود.
روایات را هم نگاه کنیم و راجع به این چهار نهاد تمام کنیم
پس مشخصا بحث ما راجع به این چهار نهاد است.
نه از آیات و نه از روایات استفاده مطلق حرمت این ها نمیشود.و هر کس هم که خلاف این ر ابگوید یا تتبعش ناقص است یا تحقیقش ...
و بحث باطل را هم به این شکل شروع کنیم که بسیاری از کارهایی که می کنیم باطل است.بسیاری از حرفهایی که میزنیم و یا کتابهایی که می نویسیم یا همایشهایی که برگزار می کنیم...همه به نوعی مصداق باطل اند ...
ولی نمی توان گفت که حرام است ..
باطل را نمی توان فتوا به حرمت داد ولی اگر عناوین ثانوی پیدا کند ، حالت دیگری دارد .
و اما اللعب ؛ ....
لعب وما یشتق منه : در قران بارها استفاده شده
• أَفَأَمِنَ أَهْلُ الْقُرَىٰ أَنْ يَأْتِيَهُمْ بَأْسُنَا بَيَاتًا وَهُمْ نَائِمُونَ
• فَوَيۡلٞ يَوۡمَئِذٖ لِّلۡمُكَذِّبِينَ ٱلَّذِينَ هُمۡ فِي خَوۡضٖ يَلۡعَبُونَ
• وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا لَعِبٌ وَلَهْوٌ ۖ وَلَلدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يَتَّقُونَ ۗ أَفَلَا تَعْقِلُونَ
• وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا لَاعِبِينَ
قرآن لعب را مذمت می کند اما حرام نمیشمارد ..
راجع به لغو :
• وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ
• وَالَّذِينَ لَا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِرَامًا
• وَإِذَا سَمِعُوا اللَّغْوَ أَعْرَضُوا عَنْهُ وَقَالُوا لَنَا أَعْمَالُنَا وَلَكُمْ أَعْمَالُكُمْ سَلَامٌ عَلَيْكُمْ لَا نَبْتَغِي الْجَاهِلِينَ
لذا یک نتیجه گرفتیم :
فما جار فی الکتاب علی اللهو جری علی اللعب واللغو
و اما کلمه باطل:
• يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُمْ بَيْنَكُمْ بِالْبَاطِلِ إِلَّا أَنْ تَكُونَ تِجَارَةً عَنْ تَرَاضٍ مِنْكُمْ ۚ وَلَا تَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ ۚ إِنَّ اللَّهَ كَانَ بِكُمْ رَحِيمًا
• وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ ۚ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا
• أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا آمِنًا وَيُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ ۚ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَكْفُرُونَ
• وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ ۚ وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ ۖ وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَمَا أُنْذِرُوا هُزُوًا
• ذَٰلِكَ بِأَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا اتَّبَعُوا الْبَاطِلَ وَأَنَّ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّبَعُوا الْحَقَّ مِنْ رَبِّهِمْ ۚ كَذَٰلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ لِلنَّاسِ أَمْثَالَهُمْ
• وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاءَ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا بَاطِلًا ۚ ذَٰلِكَ ظَنُّ الَّذِينَ كَفَرُوا ۚ فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنَ النَّارِ
من در این جا نوشته ام :
ان حکم هذه العناوین بالنسبة الی آحاد المکلفین شئ و بالنسبة الی الحکومة شی آخر فعلی الولاة والمتصدین لادارة المجتمع ان یلاحظوا الظروف و الاقتضائات و السیر حسب مقتضاها و علیه فقد یتوجه الیهم الزام منع اللهو ونحوه او منع قسم خاص منهما...
در خصوص آیات قرآن ، دررابطه با لهو و لعب و ...سند که لازم نیست و آیات مشخص هم هست اما در رابطه با روایات بحث سندیت آن است که بحث برانگیز است ...
طوائف روایات راجع به لهو
روایات راجع به لهو علی طوائف است و یک دست نیست؛ طائفة منها ذکر فیها اللهومن غیر ذم و قدح بل فیها نوع تحسین و مدح لها
.....نعم اللهو المغزل للمرأة الصالحة
لهو المؤمن فی ثلاثة اشیاء : التمتع بالنساء و مفاکهة الاخوان و الصلاة باللیل....
و قسم دوم روایاتی که لهو را تقسیم می کند به لهو خوب و لهو بد ...لهو باطل وغیر باطل ...
این روایت پیامبر را دقت کنید:
کل لهو مومن باطل الا فی ثلاث: فی تادیبه الفرس و رمیه عن قوسه و ملاعبته امرءته فانهن حق
روایاتی که فقط مذمت میکند:
پيامبر صلي الله عليه و آله: اَرْبَعٌ يُفْسِدْنَ الْقَلبَ وَ يُنْبِتْنَ النِّفاقَ فِى الْقَلْبِ كَما يُنبِتُ الْماءُ الشَّجَرَ: اِستِماعُ اللَّهوِ، وَ البَذاءُ، وَ اِتْيانُ بابِ السُّلْطانِ، وَ طَلَبُ الصَّيْدِ۷. بزرگ ترين مصيبت ها، نادانى است
چهار چيز، دل را تباه مى كند و در آن نفاق مى روياند، همچنان كه آب، درخت را مى روياند: گوش دادن به سخنان بيهوده، بدزبانى، رفت و آمد به درگاه حاكمان، و شكار.
کل ما الهی عن ذکر الله فهو المیسر
اجتنبوا الملاهی و اللعب بالخواتیم واربعة عشر و کل قمار .....
سوال این است که چه باید کرد؟ و چگونه ادله را باید مدیریت کرد؟
معلوم می شود که لهو بماهو هو نمی تواند حرام باشد ...
به هر حال ما نمی توانیم ضرورت فقه را نادیده بگیریم..هیچ فقیه سترگ فنی نباید فتوا به حرمت لهو بدهد ...
و اما لعب ...
لعب با اضافه به برخی ابزارها حرام است.
نهی رسول الله صلی الله علیه و آله عن اللعب بالشطرنج و النرد
ان المومن المشغول عن اللعب ...
مشغول عن به معنی اعراض است....
و اما لغو ...
علامة الفاسق اربعة اللهو و اللغو و العدوان و البهتان....
یا حضرت به ابوذر فرمودند اترک اللغو ما دمت فی المسجد
من و شما بسیاری از حرفهایی که می زنیم لغو است...
موضوع: باطل
باطل در روایات ما زیاد ذکر شده است؛
أَشْهَدُ أَنَّ کُلَّ مَعْبُودٍ مِنْ لَدُنْ عَرْشِکَ إِلى قَرارِ أَرْضِکَ باطِلٌ إِلّا وَجْهَکَ جَلَّ جَلالُکَ
یا امام در جای دیگری فرمود:
الإمامُ الباقرُ عليه السلام ـ لسَلَمَةَ بنِ كُهَيلٍ و الحَكَمِ ابنِ عُتَيبَةَ ـ : شَرِّقا و غَرِّبا لَن تَجِدا عِلما صَحيحا إلاّ شَيئا يَخرُجُ مِن عِندِنا أهلَ البَيتِ .
امام باقر عليه السلام ـ به سلمة بن كهيل و حكم بن عتيبه ـ فرمود : اگر به شرق و غرب برويد، هرگز دانش درستى را نخواهيد يافت، مگر همان چيزى كه از ما خاندان صادر شود.
سوالی شده از امام صادق علیه السلام در خصوص رجلی که یک روز و دو روز به شکار می رود ، آیا نماز را تمام بخواند که فرمودند: لا ..فان الصید مسیر باطل لا تقصر الصلوة فیه ...سوال این است که آیا ، این دال بر حرمت هست یا نه؟لذا نماز شکسته نمی شود چون سفر صید است نماز تمام است..
اصلا این موارد به خودی خود جای بحث دارد و این که آیا این سفر به خاطر صید حرام است؟
صاحب جواهر از فقیهی به نام مقدس بغدادی نقل می کند که:
ان ذلک بمثابة التنزه فی البساتین و التفرج بالمنازل الجمیلة و غیرها مما قضت السیرة القطعیة بِاباحتها (کتاب الصلوة آقای خویی ج 8ص114)
به هر حال برخی هستند که از راه شکار امرار معاش میکنند و کسی هم اعتقاد ندارد که کار این ها حرام است...سوال این است که با این حال باید گفت نماز تمام است یا نه ؟اصلا این که سفر صید حرام است ؛ دلیل این که کل باطل حرام کجاست؟آیا فقه به این شکل فتوا می دهد ؟ فقیه هم فتوا میدهد؟برخی ممکن است ادعا کنند که ما به این شکل فتوا میدهیم..که باید گفت این کار و این ادعا اشتباه است...
و اگر کسی هم همراه با کسی شد که می خواهد به شکار رود، راجع به این شخص گفته اند که نماز او شکسته است...
حدیث آن را هم برایتان بخوانم:
مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحَسَنِ عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَسْبَاطٍ عَنِ اِبْنِ بُكَيْرٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ عَنِ اَلرَّجُلِ يَتَصَيَّدُ اَلْيَوْمَ وَ اَلْيَوْمَيْنِ وَ اَلثَّلاَثَةَ أَ يَقْصُرُ اَلصَّلاَةَ قَالَ لاَ إِلاَّ أَنْ يُشَيِّعَ اَلرَّجُلُ أَخَاهُ فِي اَلدِّينِ وَ إِنَّ اَلتَّصَيُّدَ مَسِيرٌ بَاطِلٌ لاَ تُقْصَرُ اَلصَّلاَةُ فِيهِ وَ قَالَ يَقْصُرُ إِذَا شَيَّعَ أَخَاهُ .
ابن بكير گويد: از امام صادق عليه السّلام پرسيدم: شخصى كه يك - يا دو و يا سه - روز براى شكار مى‌رود، آيا نمازش را شكسته بخواند؟
فرمود: نه، مگر آن‌كه برادر دينى خود را مشايعت و بدرقه كند؛ زيرا رفتن به شكار مسير باطلى است كه نماز در آن قصر نمى‌شود.
هم‌چنين فرمود: هرگاه انسان برادر دينى خود را مشايعت كند، بايد نماز را قصر به جا آورد.
عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنْ عَلِيِّ بْنِ اَلرَّيَّانِ عَنْ يُونُسَ قَالَ: سَأَلْتُ اَلْخُرَاسَانِيَّ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ وَ قُلْتُ إِنَّ اَلْعَبَّاسِيَّ ذَكَرَ أَنَّكَ تُرَخِّصُ فِي اَلْغِنَاءِ فَقَالَ كَذَبَ اَلزِّنْدِيقُ مَا هَكَذَا قُلْتُ لَهُ سَأَلَنِي عَنِ اَلْغِنَاءِ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ رَجُلاً أَتَى أَبَا جَعْفَرٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ فَسَأَلَهُ عَنِ اَلْغِنَاءِ فَقَالَ يَا فُلاَنُ إِذَا مَيَّزَ اَللَّهُ بَيْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ فَأَنَّى يَكُونُ اَلْغِنَاءُ فَقَالَ مَعَ اَلْبَاطِلِ فَقَالَ قَدْ حَكَمْتَ
... از امام رضا ع پرسيدم : شخصي از عباسيان نقل کرده که شما فرموده ايد غنـاء جـايز است . فرمود: آن زنديق دروغ گفته است . من چنين حرفي نـزده ام . او از مـن دربـاره غنـاء پرسيد و من به او گفتم : کسي نزد امام باقر ع آمد و از غناء پرسيد. فرمود: فلاني، هنگـامي که خداوند حق و باطل را از هم جدا کند، جـاي غنـاء کجاسـت ؟ گفـت : در شـمار باطـل مي آيد. فرمود: سخني استوار گفتي.
ممکن است کسی بگوید این حدیث از آن این مطلب استخراج میشود که هر چه با باطل باشد حرام است.. و یا هر چه باطل باشد، حرام است.
مگر این که باطل در قالب خاصی مثل غنا باشد ..یا باطل در قالب صید و یا باطل در قالب غیبت و یا باطل در قالب تهمت ..
و یا هست که الشطرنج من الباطل ...
و کل باطل حرام پس الشطرنج حرام؟
به هر حال این مشکل را ما داریم که هر باطلی را نمی توانیم حرام بدانیم.
و یا یک جایی دارد که الباطل لا خیر فیه
از مجموع این ها نمیشود استفاده کرد که این عناوین حرام است.
من این جا آمدم و روایات را شش دسته کردم و در هیچ کدام هم به حرمت نرسیدیم...مگر این که در قالب یک حرامی متجسد شود.
این عناوین چهارگانه بماهو هو حرمت ندارد.
نتیجه این که برای اثبات حرمت باید از غیر این کانالها پیش برویم .اگر عمری بود و توفیق بود در جلسات بعد وارد خود ادله غنا و موسیقی می شویم.
الحمد لله رب العالمین
- باطل
- فقه هنر
- لهو
- لعب
- لغو
- لعب در قرآن
- لغو در قرآن
- باطل در قرآن
- لعب در روایات
- لغو در روایات
- لهو در روایات
- عدم حرمت به ما هی هی در قرآن روایات
برچسب ها:
چکیده نکات
از قرآن حرمت لعب، لغو و باطل به ما هی هی استفاده نمیشود.
مگر در قالب عنوان محرم دیگری باشد.
مثل لعب به آلات قمار
روایات نسبت به حکم لهو سه قسم است.
قسمی که به نوعی برخی از اقسام آن را تحسین میکند.
و قسمی که آن را تقسیم به باطل و غیر باطل میکند.
و قسمی که از لهو مذمت می نماید.
بنابراین حرمت لهو به طور مطلق از روایات استفاده نمیشود.
همین وضعیت نسبت به لعب، لغو و باطل نیز جاری است.
نظر شما