فقه هنر (1400-1402)
جلسه 41- در تاریخ ۲۱ اسفند ۱۴۰۱
چکیده نکات
4. بحث ما از حکم تصویر و نقاشی بدون عروض عناوین ثانوی است
و با عروض عناوین ثانوی تابع حکم ثانوی است
مثلا نسبت به ساخت مجسمه مقدسین، پیامبران و ائمه و نشان دادن معصوم بطور عریان
بحث های مخصوص به خود را دارد
دلیل قائلان به جواز و دلیل قائلان به منع
آرا در حکم مجسمه سازی و نقاشی
هرچند مشهور این است که چهار نظر وجود دارد لکن نظریه جواز مطلق هم از گذشته و حال طرفدارانی دارد
متن پیاده سازی شده نشست هجدهم (41) سال دوم درس خارج فقه هنر 21 اسفند 1401
برای دریافت فایل کلیک کنید
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمد لله رب العالمین وصلی الله علی محمد و آله الطاهرین
اللهم کن لولیک الحجة ابن الحسن صلواتک علیه و علی آبائه فی هذه الساعة و فی کل ساعة ولیا وحافظا و قائدا و ناصرا و دلیلا وعینا حتی تسکنه ارضک طوعا و تمتعه فیها طویلا
فقه هنر ؛ نقاشی و مجسمه سازی و...
نکته چهارم : البحث مقصور علی عنوانین التصویر و التمثیل و نحوهما ...
صحبت بر این است اگر فقها روی نقاشی و یا مجسمه سازی بحث کرده اند ،روی عنوان اولی بحث بوده است .
عناوین ثانوی هم لازم نیست محرِّم باشدممکن است مرخِّص باشد ..اگر عناوین ثانوی مترتب شود، آن ربطی به این بحث ندارد ممکن است د رمجسمه سازی و نقاشی قائل شویم به جواز اما یک عنوان ثانوی بیاید و مورد را به حرام الحاق کند . از مثال های بسیار با ارزش نقاشی چهره معصوم...یا مجسمه سازی چهره معصوم یا ..فیلم سازی
یا نشان دادن چهره معصوم .....
دغدغه بسیاری از فیلم سازان هست که در این گونه موارد چه باید کنند...
تشخیص عناوین ثانوی هم در غایت صعوبت است ...
کسانی که مدافع اند ؛ نشان دادن چهره معصوم مدعی اند که ما هیچ دلیلی بر منع نداریم..
از طرفی فیلم را واقعی تر می کند و نباید همیشه عوارض منفی را نگاه کرد باید زاویه مثبت را هم نگاه کرد ...دلیلی بر منع نداریم واصل بر جواز است و کمک هم میکند به اشاعه فرهنگ صحیح و فرهنگ اسلامی ...
اگر بخواهیم همه را بفشاریم مثل آب میوه ؛ کل اشکال به دو مطلب بر میگردد ؛ اشکال اول این است که وقتی چهره معصوم یا امام را نشان میدهید تقدس زدایی می شود هیبت زدایی می شود ؛ شمایعقوب علیه السلام را می خواهید نشان دهید دراطرافش پر است از زنان واطفالی که گرسنه اند و پسر عزیزش هم گم شده است ...بالاخره چهره باید چهره غمگین و ژولیده باشد ...مخاطب شما وقتی این گونه ببیند دیگر آن تقدسی که باید در چهره یعقوب علیه السلام ببیند دیگر نمی بیند ...
یا مثلا جناب یوسف بین مردم برودو نشان داده شود به هر حال به نوعی تقدس زدایی می شود...
بدون اینکه چیزی مترتب شود
دومین مورد این که گفته می شود شما همه این کار را می کنید که فیلم شما از حالت خیالپردازی به رئال تبدیل شود.شما نمیتوانید معصوم را واقع گرا نشان دهید ...شما یوسف را نهایتا زیبا نشان دهید ...اگر فیلم به امام حسین و امام زمان علیهما السلام کشیده شود که مطلب به مراتب جدیتر می شود....شما این موارد را چه می کنید؟
بایدبعد فیلم ها از مخاطبین سوال شود که بعد این فیلم شما نگاهتان چقدر نسبت به یوسف علیه السلام عوض شد؟...از عوام هم نپرسیم و از فرهیختگان بپرسیم...
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
مجموعا بنده دراین مورد قائل به جوازم و با خبرگزاری مهر هم مصاحبه ای دارم دراین باره ...
در مجموع باید کار میدانی شود ....
تتبع
مشهور این است که د رمساله چهار قول است ..به اضافه یک مورد اضافه
1. الحرمة مطلقا مطلقا (مطلقا ی اول یعنی چه نقاشی و یا مجسمه باشد و مطلقای دوم یعنی چه ذوات ارواح باشد چه غیرذوات ارواح)....طبق این بیان شما اگر قلم بردارید و درخت بکشید ،حرام است...از این دو مطلقا سه قول دیگر هم در می آید ..یعنی قائل شود مجسمه حرام است نه نقاشی و ذی ارواح باشد یا غیر ذی ارواح ...که قهرا چهار قول در میآید...
2. حرمت علی وجه
3. حرمت علی وجه
4. حرمت علی وجه
5. جواز مطلقا
دو نفر از فقها یکی سترگ و دیگری هم صاحب نظر پیدا کردم که د راقوالشان جواز در میاید .
یکی شیخ طوسی است در تبیان و دیگری مرحوم طبرسی است ...در مجمع البیان
جناب شیخ طوسی ذیل آیه 92 سوره بقره ؛ وَلَقَدْ جَاءَكُمْ مُوسَىٰ بِالْبَيِّنَاتِ ثُمَّ اتَّخَذْتُمُ الْعِجْلَ مِنْ بَعْدِهِ وَأَنْتُمْ ظَالِمُونَ
آن جا میفرماید: بنی اسرائیل اگر ملامت میشوند نه به خاطر ساختن مجسمه گوساله بود ؛ به خاطر این بود که اتخذوا العجل الها ....می گوییم قرآن که بیان نکرده است ؟ می گوید تقدیر برای چیست؟
کانه قال : اتخذتموه الها ...
بنده ایراد دارم براین تقدیر گرفتنها و مجاز گرفتن ها ؛ سوال این است که نیازی است به این سوبسید دادن ها؟
این تقدیر گرفتن ها و مجاز گرفتن ها ، عظمت قرآن را می زند...
گر چه شیخ طوسی استاد همه ما ها است و همه ما به نوعی شاگرد او به حساب می آییم .
البته شیخ طوسی هست و عدم استقراره علی رای واحد....
ایشان در نهایه قائل به حرمت شده است در تبیان به جواز و د رنهایه به حرمت ....
نهایه جزء تالیفات اولیه شیخ است ...
و ظاهرا تبیان آخرین کتاب شیخ است ...
آقای تبریزی و سیستانی و منتظری ....از آقای تبریزی عبارت دارم ولی از آن دو بزرگوار عبارتی ندارم ؛
آقای تبریزی؛ قد تحصل من جمیع ما ذکرنا؛ عدم تمام الدلیل علی حرمة التصویر بنحو النقش و لا بنحو التجسیم
محل بحث هم اعم از ذیروح و غیر ذیروح است ...
البته وان کانت تجسیم باعتبار عدم ظهور الخلاف فی حرمته موردا للاحتیاط ...
دلیل تمام نیست یعنی من جایز میدانم اگر این طور باشد احتیاط می شود مسبوق به فتوا و می شود احتیاط واجب...
و فرد دیگری که جواز از او اصطیاد می شود , آقا مصطفی خمینی است ؛ او شلوغ بحث می کند اما از کتابهایش نباید خود را محروم کرد ...
ایشان جمله ای را از پدر می اورد و آن را بررسی میکند ؛ مرحوم امام خمینی می گوید:
ظاهر بعض الاخبار این است که این نقاشی ها و مجسمه سازی ها به خاطر همان انگیزه های بت پرستی بوده و نه احترام به یک شخصی
مرحوم امام این حرفها را زمانی میزند که بشدت باستان گرایی وجود دارد /...البته نمی گویدهمه اخبار وجالب این است که فتوا به جواز هم نمیدهد ....
مرحوم مصطفی:شما نخواندید که قرائن مقامیه مثل قرائن مقالیه است ؟ میگوییم البته که بله...
با توجه به فضاهای آن زمان وبت پرستی این مانع نمیشود ا زاطلاق ادله ؟
آقا مصطفا می گوید :یا محکم بایستید و همه را منع کنید یا این تفصیلها را از بین ببرید ...
یک چیزی اگر ساختنش حرام است نگهداری آن هم حرام است ....
به هر حال آقا مصطفا هم قائل به جواز می شود....(جواز مطلقا )
مستند تحریر الوسیله ص 374 و 375....
ما چهار قول را رساندیم به پنج قول و جوازی که بسیار نحیف بود ، بیان کردیم
آقای سیستانی در منهاج الصالحین ج2 ص 11 و آقای منتظری در دراسات فی المکاسب المحرمه ج2 ص 595
مجموعا دوست داشتم از اقوال سنی ها هم ، مطلبی بیان کنم ...
از این جهت مهم است که ببینیم این ها نظر به چه داشتند ...
- عناوین ثانوی
- حکم ثانوی
- فقه هنر
- مجسمه سازی
- نقاشی
- تصویر
- نشان دادن چهره معصوم به صورت عریان
- بیان آرا در مجسمه سازی و نقاشی
- نظریه جواز مطلق مجسمه سازی و نقاشی
برچسب ها:
چکیده نکات
4. بحث ما از حکم تصویر و نقاشی بدون عروض عناوین ثانوی است
و با عروض عناوین ثانوی تابع حکم ثانوی است
مثلا نسبت به ساخت مجسمه مقدسین، پیامبران و ائمه و نشان دادن معصوم بطور عریان
بحث های مخصوص به خود را دارد
دلیل قائلان به جواز و دلیل قائلان به منع
آرا در حکم مجسمه سازی و نقاشی
هرچند مشهور این است که چهار نظر وجود دارد لکن نظریه جواز مطلق هم از گذشته و حال طرفدارانی دارد
نظر شما