مصونیت قضایی و مدنی مثل مفتی، ناقل فتوای اشتباه، نایب خاطی و...
گفته شده: اگر نایب خاطی در قربانی اجرت گرفته ضامن است و الّا معلوم نیست ضامن باشد.
در ذیل این گفته سه حاشیه وجود دارد: 1. اگر مقصّر بوده ضامن است. 2. مطلقا ضامن است چون اتلاف مستند به او است و وکیل بودن، مشکل عدم مصونیت او را حل نمی‌کند.
3. اگر تلف مستند به او باشد بنابر احتیاط ضامن است.
به نظر می‌رسد ماتن نظر به قاعده احسان دارد، قاعده احسان در فرض اضرار به غیر و اتلاف مال غیر هم می‌آید. نظر به قاعده مصونیت وکیل ندارد. لکن در این جا احسان صادق نیست و این است اشکال بر ماتن.
ماتن در برخی از موارد، خلاف گفته قبل، گفته است و مطلقا قائل به ضمان نایب شده است و در موردی قائل به عدم شده است(در حمله دار)
نسبت به محرِم طفل اگر طفل محرمات احرام را انجام دهد، مجال گفتگو هست.
روایت اسحاق صیرفی نسبت به مفتی

در مفروض سوال، قاعده احسان جاری نیست، مگر خارجا و غیر مرتبط با عمل احسانی، پدیده ای پیش آیه که ان را از احسان خارج کند.
آیا بهره مند از احسان ضامن مخارج محسن است؟
ماده 306 قانون مدنی در این باره تفصیل می‌دهد و می‌گوید:
اگر عدم دخالت یا تاخیر در تاخیر موجب ضرر صاحب مال باشد دخالت کننده مستحق اخذ مخارج اداره مال است.
گاه گفته می‌شود: قاعده احسان نفی ضمان می‌کند نه اثبات ضمان البته ضمان در مورد هست لکن نه به حکم قاعده احسان بلکه به دلیل امر شارع به صرف مخارج و غیر آن بیان زاید می‌خواهد.
لکن با قاعده احسان نیز می‌توان اثبات ضمان کرد و الّا بر محسن حرج و زحمت و ضرر است در حالی که به حکم قاعده احسان نباید چنین باشد.

گسترش مصونیت متناسب با مصونیت چهارم
1. عدم مسئولیت حاکم شرع غیر مقصّر در فرآیند و برآیند حکم 2. عدم ضمان مربی طفل 3. مصونیت ضمان غریق و ...
سوال: آیا قاعده احسان و عدم ضمان نسبت به عملی که ذاتا احسان است ولی حالتی عارض شده که آن را از احسان خارج کرده، جاری است؟
مثلا در ضرب مربی و معلم به قصد تعلیم و تربیت سه نظریه است:
1. عدم ضمان با استناد به قاعده احسان
2. تفاوت بین مثل طفل و مورد تربیت و زوجه.( با استناد به قاعده احسان در اول نه دوم)
3. تفاوت بین اقدام متعارف که به طور غیر منتظره ضربه وارد شده است و غیر آن.
تحلیل: ضمان در همه فروض صحیح است و وجهی برای قاعده احسان نیست بله اگر احسان، احسان بود لکن پدیده ای خارجا پیش آمد که ربطی به احسان ندارد و فعل را از احسان خارج نکند قاعده احسان جاری است و این مورد قبول است.
آیا بهره‌مند ضامن خسارت هایی است که عامل احسان به نفع وی مصرف می‌کند؟

گستره شناسی مصونیت دیپلماتیک، کنسولی و اماکن در شریعت - گستره مصونیت مجاز در اصل و فرع خودش تابع مصلحت است.
حمایت کنسولی حمایت یک کشور از اتباع خود، در کشور بیگانه است( حقوق کنسولی) مصوب 1963 در وین.
مامور کنسول احیاناً از مصونیت برخوردار است و با تخلف در کشور میزبان فراخوانده می‌شود یا اخراج می‌گردد.
اصل دعوت و هدایت: بنیادی حاکم بر تفسیر قواعد و پایه مصلحت آن چه اصالت دارد اصل دعوت و هدایت است.
« و قاتلوهم حتی لا تکون فتنة و یکون الله کله لله»
وجوب احیانی مصونیت - وجوب طریقی مقاتله و وجوب اصالی عینیت یافتن دین.
کارایی ابزاری این نگاه نسبت به تراث: مصونیت قضات نسبت به تعرض معترضان - خطای قاضی و کارگزاران - اقتضای قاعده احسان و امانت.