اصل در تطبیقات آیات بر جری و تمثیل است و انحصار نیازمند دلیل است.
اصل تمثیل و جری مستند است به سیره و روایات دال بر فرازمانی قرآن و فلسفه نزول قرآن.
نشانه تمثیل میتواند عقلایی یا عقلی بودن مفاد آیه باشد
نشانه انحصار را میتوان از مفاد خود آیه یا قرینه عقلی و وجدان یا روایات وارده و تراث تفسیری از عالمان دین دست آورد.
بیان نشانه های انحصار در آیه اولو الامر و آیه تطهیر
اشاره به روایات، ادراک نقل و وجدان و کلام ابن کثیر دمشقی در اینباره

دأب قرآن در اشاره به بطون آیات در ظاهر آن
مثال به آیه 36 سوره مبارکه توبه
189سوره مبارکه بقره
58 سوره مبارکه مریم
آیه 3 سوره مبارکه مائده
ملاحظه سیاق و ذکر نمونه های غفلت مثل آن چه از رفتار عمر نقل شده در ذیل آیه «اذهبتم طیباتکم ...»
نسبت به آیه فلیضحکوا قلیلا ولیبکوا کثیرا
استفاده قاعده احسان از «ما علی المحسنین من سبیل»
مدیریت سیاق با قاعده «العبرة بعموم الوارد لا بخصوص المورد

ادامه گفتگو از ظرفیت شناسی قرآن
تحقیق درباره تعداد روایات وارد در تفسیر آیات
عوامل فهم موسّع از قرآن
1- پیشرفت تکنولوژی و ...
2- بالا رفتن فهم بشر
3- توانایی وسلیقه افراد
4- ...
فهم های بر زمین مانده از قرآن :
1- پارادایم فهمی
2- نظام فهمی (کلان نظام و خرده نظام ها)
3- فهم دو سویه و نقش آیات در فهم و تفسیر روایات
4- تعیین مقاصد و نقش آنها در فهم دین و استنباط احکام
قرآن و بیان ظرفیت های خودش
سوره انعام آیه 38 و 59
آنچه در ذیل این آیات گفته شده است

فلسفه تفسیر
1. قرآن از غیر متناهی است و چون مورد تجلی خداوند است قرآن هم غیر متناهی است. لقد تجلی الله لعباده فی کلامه و لکن لا یبصرون. بیان چند حدیث در این باره.
گلایه از عدم استفاده از ظرفیت قرآن با وجود امکان آن.
2. هدف : بیان شمه ای از آیات
پاسخ به شبهات به ویژه شبهات معاصر
بررسی روایات وارده در تفسیر آیات
فلسفه تفسیر
3. روش ما : ترتیب موضوعی است.