تفسیر ادبی با بسم الله
1. تعیین نوع آن
2. تعیین متعلق به آن
درمورد هرکدام احتمالاتی است
الصاق، سببیت، مصاحبت و استعانت احتمالات داده شده درمورد باء است
استعین، ابتدأت، ابدع، اتبرک احتمالات داده شده درمورد متعلق آن است.
در روایت هم آمده تقول بسم الله ای استعین ...
به اعتقاد ما باید بین بسم الله از خداوند یا به عنوان کلام خداوند از بسم الله در کلام خلق جدا شود.
درمورد اول نمیتواند با استعانت باء استعانت باشد و متعلق آن استعین باشد.
نکته دیگر اینکه آیا بسم الله جزو سوره ها یا سوره حمد است هست یا نیست؟
همچنین تعیین موضوع درمورد باء متوقف بر گفتگو از اسم است.

پیام اصلی سوره مبارکه حمد
اشاره به روش تربیتی صحیح (روش چهارم)
تربیت براساس حکمت و مصلحت
از این رو ترحم و گذشت در کنار قاطعیت و حتی مجازات قرار میگیرد.
از تعبیر رب العالمین باید متوجه اشاره این سوره به تربیت شد.
رب به مولا و سیدی میگویند که عهده دار تربیت است.
الرحمن الرحیم اشاره به یک بخش از تربیت و مالک یوم الدین اشاره به بخش دوم دارد.
وصف قیامت به یوم الدین که به معنای یوم مجازات است جنبه دوم تربیت را تداعی میکند.
یوم الدین روز مجازات است.
روش تربیتی قرآن نه تنها در تربیت فردی بلکه در تربیت جمعی و حکومت نیز هست.
از این روش تربیت میتوان توجیه عقاب خداوند را در آخرت فهمید.
البته در برخی از ادعیه عقوبت مومنان از خداوند متعال غیر منتظره معرفی شده است که باید پاسخ داده شود.

1. بحث فقهی(بسمله) دوباره بر می‌گردیم. لزوم تعیین آن از قبل برای هر سوره یا عدم لزوم؟
2. چینش واژه ها در قرآن اتفاقی نیست. الرحمن الرحیم هر کدام دوبار در کنار (رب العالمین) و (مالک یوم الدین) مانند و انت خیر الرازقین و انت خیر المنزلین(دعای جناب عیسی برای اطعام و جناب نوح برای پیاده شدن از کشتی)
توصیه‌ای عام در این باره - اشاره به فرق بدل و عطف بیان در ادبیات - پیام مهم سوره:
1. خط بطلان بر تفکرهای انحرافی ربّ النوع ها! تا سی هزار رب النوع یونانی داشتند؛ خدایی مخصوص برای درب خانه، پاشنه و آستانه آن و...
2. تقسیم انسان به هادین و مغضوب علیهم و ضالین
(هادین:به حق رسیدند - مغضوب علیهم: باطل را طلبیدند و به آن رسیدند - ضالین: حق را طلبیدند و به آن نرسیدند)
3. نکته اصلی سوره: روش های تربیت
* خشونت و قاطعیت * انفعال * آمیختی از هر دو * رحمت و حکمت

سال تحصیلی 1400-1402 جلسه 27
سال تحصیلی 1401-1402 جلسه اول
خلاصه ای از مباحث گذشته که کلا مربوط به فلسفه تفسیر بود.
روش ما ترتیبی موضوعی است.
یعنی اصل بر ترتیبی است و لکن موضوعاتی که در قرآن مکرر آمده در صورت لزوم یکجا بررسی میشود.
آنچه ما به دنبالش هستیم پاسخ به شبهات به ویژه شبهات معاصر، کشف نظام ها و سیستم های شرعی، اهتمام خاص به فهم های اجتماعی، سیاسی و اخلاقی، فهم کلان نظام ها و خرده نظام ها و ...