ضد دو قسم - معنای هر دو واضح است - بنا بر عدمی بودن ترک ضد عام عدمی است برای ضد وجودی - رای صاحب معالم و برخی دیگر که در ضد عام اختلافی در اصل اقتضائ نیست و اختلاف در کیفیت است که تا 5 قول و شاید بیشتر قابل شمارش است.
ولی این کلام صحیح نیست و اصل اقتضاء نیز محل بحث است.
با شفاف نبودن محل نزاع شمارش اقوال و نسبت هر گزاره به شخص مشکل است.
نظیر آن چه در بحث وجوب شرعی مقدمه واجب گذشت.
محکم ترین برهان بر عدم اقتضاء این است که محل بحث اعتبار نهی از طرف شارع برای ضد است و چنین نهی ی وجود ندارد بعد از این که مفهوم وجوب بسیط است و بر فرض ترکب نهی تابع غیر مستقل در انشاء محل بحث نیست.

فصل 5 از مقصد اول: بحث ضد - الامر بالشی یقتضی النهی عن ضده او لا؟
اهمیت مساله به ویژه با طرح موضوع ترتب در این مساله.
یادآوری چند نکته در مدخل بحث مذکور و اهمیت روشن شدن محل نزاع:
1. مراد از امر تنها صیغه امر نیست. مراد« طلب مولوی مکشوف به هر وسیله» است. پس مساله لفظی نیست.
2. مراد از نهی نیز خصوص نهی به صیغه یا ماده نیست.
می توان گفت مراد «حرمت مولوی» است.
3. مراد از اقتضاء نیز تنها استلزام نیست بلکه اعم از عینیت، جزئیت (اگر دلالت تضمن پذیرفته شود) و استلزام لفظی یا عقلی است. پس بحث منحصر در دلالت التزامیه- که تصور لازم امکان انفکاک از تصور ملزوم ندارد-
نیست.
4. مراد از ضد مطلق معاند است. خواه وجودی و خواه عدمی.
مراد ضد اصولی است نه ضد منطقی یا فلسفی
5. بحث در حرمت مولوی برخاسته از ایجاب مامور به است.
و حرمت یا قبح مستقل ضد مساله دیگری است.
6. بحث در حرمت ضد است و الّا وجوب ضد قطعا منتفی است.
7. برخی در ضد عام قائل هستند که اختلافی در اصل اقتضاء نیست و اگر اختلافی هست در کیفیت اقتضاء است.

مسائل مطرح در کفایه:
1. ثمره قول به مقدمه موصله
2. ثمره اختلاف در اصل مساله در نذر - تحقق اصرار - اجرت بر واجب - اجتماع وجوب و حرمت و اشکال بر همه
3. تاسیس اصل در مساله - استصحاب عدم ملازمه نیست لکن استصحاب عدم وجوب هست.
4. اشاره به نظر خود در اصل مساله با دلیل آن (وجدان - تصریح شارع در مواردی به مقدمات)
اقول: کلام محقق خراسانی قوی است لکن قابل قبول نیست.
آن چه فرموده اثبات محبوبیت و مطلوبیت می کند نه بیشتر.
البته گاه مقدمه نه بما هو مقدمه مورد وجوب نفسی قرار می گیرد از باب واسطه در ثبوت

مقدمه حرام که اختیار مکلف بعد از آن نباشد حرام است. قلت: در آن جا نیز مبغوضیت است نه حرمت
توضیح مصطلح سد الذرائع الی الحرام و فتح الذرائع الی الحرام - سوال از فرق این دو با وجوب مقدمه واجب و حرمت مقدمه حرام.
لزوم فراگیری صحیح مصطلح هر قوم!
نظریه تحقیق در عدم فرق بین ذریعه و مقدمه. نظر عامه راجع به این دو اصطلاح.
تنبیه هام اگر منکر وجوب یا حرمت هستیم بما هی مقدمه منکر هستیم و این منافات با وجوب و حرمت نفسی یک پدیده که اتفاقا مقدمه یک وجوب یا حرمت نفسی دیگر است نیست.