آیت الله ابوالقاسم علیدوست ، رئیس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم در کمیسیون فقه و حقوق اسلامی سومین کنگره علوم انسانی اسلامی که در سالن همایش های صدا و سیما برگزار شد، گفت:

یکی از پرسش‌های اساسی درباره دانش فقه آن است که ظرفیت‌های فقه برای مواجهه و پاسخگویی به مسائل نوپیدا چیست؟ البته پاسخی که مطابق هنجارهای اجتهاد باشد، به هدف کشف شریعت فعال باشد و به نظام سازی بی‌انجامد،.به راستی فقه چه ظرفیتی برای پاسخی چنان دارد. 

وی در ادامه اشاره کرد: خداوند گستره شریعت را وسیع و سایه افکن بر بیشتر شئون بشری، قرار داده است، از این رو نظامندی و هماهنگی از لوازم ضرور آن است.   متصدیان استنباط برای کشف این شریعت نظام مند باید تلاش کنند نه آنکه از گستره کشف خارج شده و در جستجوی عذری موجه نزد خداوند باشند و نه آنکه به قانون گذاری اقدام کنند و با توحید در تقنین در تعارض افتند. 

علیدوست در ادامه یاد آور شد: برای کشف شریعت باید از منابع معتبر بهره گرفت، این منابع منحصر در ادله اربعه هستند، از این رو چشم دوختن به منبع واره های بی بنیان، بی‌راه‌ای است که به کشف شریعت نمی‌انجامد. در عین حال دنیای معاصر، مسائلی نوپیدا به ارمغان آورده است که به راحتی مصداقی از مصادیق عمومات، اطلاقات و قواعد کلان کهن نیست، از این رو باید به ظرفیت‌های نهفته در فقه توجه شایان نمود تا به کشفی فنّی و کارآمد برسیم.

 رئیس انجمن فقه و حقوق حوزه علمیه قم  افزود: برخی از این ظرفیت ها عبارتند از عقل، نصوص قرآنی عام و نصوص روایی قاعده ساز. در میان برخی از منبع واره انگاشته شده‌ها ، ظرفیت‌هایی است که با تکیه به منابع استنباط، شکوفا می‌شود مانند عرف و مصلحت. برخی از نصوص هستند که ظرفیت تفسیری برای نصوص مبین شریعت دارند مانند نصوص مبین مقاصد. شکوفایی این نیروهای نهفته در کنار نظام وار دیدن شریعت، دانش فقه را  پاسخگو به مسائل دنیای معاصر خواهد کرد، بدون آنکه نیاز به خروج از ضوابط إجتهاد باشد. دانش فقه (نظام استنباط) قابل ترمیم، تکمیل و توسیع (نظام تحول متکامل) است و إجتهاد در إجتهاد به معنای فوق صحیح است و گرنه معنای صحیحی نخواهد داشت.