بیان کلام محقق حکیم و شهید صدر و محقق عراقی درباره شبهه عباییه

والذین اذا فعلوا فاحشة او ظلموا انفسهم... آل عمران 135
با نزول آیه مذکور ابلیس نوچه‌هایش را جمع کرد و گفت: با توجه به این آیه همه فعالیت های ما ناکام می‌ماند (شیطان دوست دارد بندگان گناه کنند و توبه نکنند و عذاب شوند)
یکی گفت: هرگاه تصمیم به توبه گرفت او را گرفتار آرزوها و وعده ها می‌کنیم (تسویف و طویل الامل بودن)
جمع بین رجاء و همت بلند با طویل الامل نبودن - توضیحاتی در این باره.
روی ان اسامة اشتری ولیدة بمأة دینار الی شهر فسمع رسول الله صلی الله علیه و آله فقال: ألا تعجبون من اسامة المشتری الی شهر ان اسامة لطویل الامل.(سفینة البحار 30/1)
رسول الله صلی الله علیه وآله: والذی نفس محمد بیده ما طرفت عینای الّا ظننت ان شُفریّ لا یلتقیان حتی یقبض الله روحی. گفته شده نفس خود را از مردگان به شمار آورید.
توضیح ساختار بحث اصول - دو بیان در تفسیر مبادی تصوریه علم - موسع و مضیّق - مساله چهارم از مسائل مقدمه: تبعیت احکام از مصالح و مفاسد پیشین یا عدم تبعیت- امکان فهم این مصالح و مفاسد - اثر اجتهادی این مساله...

6. بررسی ادعای قطع به این که روش واضعان وضع الفاظ برای مرکبات تام است. وجه صحیح آن و وجه باطل آن.
وجه صحیح: غرض واضع در بیان مرامش به مرکب تام نظر دارد هر چند امتداد دارد و شناور است.
وجه باطل: از اول تصور کامل دارد با همه قیود و لفظ را برای آن وضع می‌کند.
7. لا موضوع للقول بالوضع للصحیح او للاعم زیرا نه وضعی هست و نه وضعی هست و نه تسمیه ای جدا از چند استعمال. مگر بر همین استعمال ها نام وضع گذاشته شود.
ابتدا در صحیح به کار رفته ولی در امتداد در اعم استعمال شده بدون احساس مجاز. عدم ثمره بر این استعمال.
نتیجه: 1. ما به وجه مرسوم نهه قائل به وضع صحیح هستیم و نه اعم.
2. تصویر جامع معنا ندارد. 3. ثمره‌ای که گفته‌اند مترتب نیست.

مناسب بود از غیر ماده امر مثل کتب - جعل - وضع در عرض گفتگو از ماده امر بحث متمرکز می‌شد. همچنین از اسم فعل و جمله خبریه در مقام انشاء نیز در عرض گفتگو از هیأت امر بحث متمرکز می‌شد.
اعتبار علو یا استعلاء در صدق امر - اعتبار هردو یا هیچکدام یا علو فقط و یا استعلاء فقط یا بنحو علی البدل(نظریه جدید در مفهوم شناسی که ما دنبال می‌کنیم) کم اثر بودن این بحث فقهیا و سختی رسیدن به قرار در این پیوند.
در دلالت ماده امر بر وجوب(اگر از کسی که شأن اتّباع دارد صادر شود) اختلاف است و بر نحوه و دال آن هم- بر فرض وجوب- اختلاف است:بالوضع-بدلالت عقل- به بنای عقلا و به اطلاق.