جواز ارتزاق مؤذن از بیت المال مطلقا یا نبود متبرع در پرداخت وجه به مؤذن یا نبود متطوع در اذان گفتن؟
محقق نجفی: اما جواز ارتزاق من بیت المال فلا خلاف فیه اجده نعم قیده جماعة بعدم وجود المتطوع (متطوع در دادن وجه به مؤذن یا متبرع در اذان گفتن)؛ زیرا جواز ارتزاق از بیت المال مشروط به مصلحت است و در این صورت مصلحتی در پرداخت از بیت المال نیست؛ البته اگر متبرع فاقد وصف کمال مثل عدالت است اتّجه حینئذ الجواز.
اقول: می‌شود تصور کرد که متطوع و متبرع باشد در عین حال مصلحت در ارتزاق از بیت المال باشد. مصلحت عنصری شناور و متفاوت است و اصدار حکم مطلق در مورد آن صحیح نیست.
مرز اجرت و جعل با رزق از بیت المال - گاه تشخیص مصداق مشکل می‌شود. مثلا اگر قراری بین مؤذن و بانیان مجد باشد.بدون این که به مرز قرارداد و الزام و التزام برسد آیا اجرت ممنوع است؟ خیر.

تعبیر ملاحم و فتن اشعار به حکومت فضای حرمت بر حدیث مزبور دارد. نتیجه مباحث گذشته:
1. منعی برای اخذ اجرت در قضا و واجبات و تبلیغ دین نیست.
2. در خصوص اذان و تعلیم قرآن( چه به مقدار واجب و چه غیر آن) دلیل بر عدم جواز داریم.
3. همچنین مثل اخذ اجرت برای افتا و زعامت بنابر احتیاط لازم-غیر قابل ترک و رجوع بغیر- جایز نیست.
4. اخذ اجرت در اذان مسابقه و به عنوان فعل هنری اشکال ندارد.
5. گاه عروض عنوان ثانوی باعث عدم جواز اخذ اجرت است. معنای حرمت اخذ اجرت و حرمت اتخاذ مؤذن
حرمت به معنای بطلان عقد اجاره و جعاله؛ عدم تملک اجیر،ضمان و عدم جواز تصرف است، مگر خارجا بداند که صاحب پول راضی به تصرف است. و حرمت تکلیفی به خاطر ترتیب آثار محرم یا تشریع است.
اتخاذ مؤذن هم به حکم روایت سکونی حرام است.

اصلاح بیان از درس قبل - برخی صرف سحت بودن را دال بر ضمان نمی‌بینند؛ گاهی مصداق تسلیط مجان یا هبه مجان است، بله اگر به عنوان اجرت و قرارداد داده شود، ضمان هست. به مکاسب شیخ انصاری مطابق آدرس داده شده مراجعه شود. عدم دلالت فقرات روایت ملاحم و فتن بر حرمت. در آن روایت، مواردی آمده که مسلّم جایز است و مواردی که از خارج می‌دانیم حرام است. برخی موارد در روایت برآیند است که قابل تعلّق تکلیف نیست.
البته غلبه‌ای محسوس در روایت ملاحم وجود دارد که فضای روایت را، فضای بیان محرمات هم می‌کند از این رو ما این روایت را منشأ فتوا به حرمت -هر چند علی وجه الاحتیاط الذی لایترک- می‌دانیم.
خلاصة الکلام: اخذ اجرت برای اذان مطلقا جایز نیست، مثل اخذ اجرت برای تعلیم قرآن که جایز نیست(هر آیه یا سوره‌ای که باشد)
علاوه بر روایات نسبت به اذان صلات، ادعای ظهور در مباشرت هم شده است. این ظهور برای ما ثابت نیست.
نسبت به اقامه هم ادعای اولویت بر حرمت شده است به دلیل ظهور مباشرت در آن.
نقد ادعای ظهور در مباشرت.

در دلالت «بغض» بر حرمت و بطلان تأمل است. در اثبات حرمت اخذ اجرت برای اذان نیازمند روایت زید بن علی نیستیم.
در اثبات حرمت اخذ اجرت برای تعلیم قرآن نیازمند هستیم. نسبت به دلالت روایت 3و 4 -که حامل واژه سحت است- از جهت اثبات حرمت و بطلان (ضمان و عدم مالکیت) اختلاف است. اکثر آن را حمل بر حرمت کرده‌اند و در ملکیت آن اختلاف است. شیخ انصاری منافی ملک نمی‌داند ولی برخی آن را ظاهر در غیر ملک می‌دانند.
نظر ما این است که در دلالتش بر حرمت و عدم ملک تامل است به دلیل کلام لغوی ها.
روایت 3و4 ضعف دلالت و سند دارد. روایت 5 دلالت و سند ضعیف است.