از غرائب نظر محقق خراسانی رأی به اجزاء در اصول عملیه و عدم آن در امارات است. تفاوت مزبور خلاف ادراک عقل نیست لکن عقلایی نیست!
محقق نایینی به حق بر محقق خراسانی خرده گرفت. کلام محقق بروجردی در ذهاب الی الاجزاء مطلقا در اصول عملیه و امارات با بیان توسعه دائره مأموربه به آن چه مفاد اصل و اماره است - ادعای دلالت ادله نیز بر این توسعه و بر اجزاء.
صرف عذر نیست بلکه اتیان مأموربه است و لو اصل و اماره بر خلاف باشند.
هل یلتزم احد بکونه تارکاً للصلاة مدة عمره؟!
توسعه مأموربه نسبت به شاک - تسالم فقها بر اجزاء تا زمان شیخ - استلزام فساد اکثر اعمال مکلفین
قناعت شارع در مقام امتثال به...
اقول: هیچ برهانی در کلام محقق بروجردی نیست چز استبعاداتی برای عدم اجزاء ولی بر ردّ محقق خراسانی نسبت به تفریق بین امارات و اصول موفق است.
ولی التزام به عدم اجزاء نیز التزام آسانی نیست!

درس اخلاق: و لا تقف ما لیس لک به علم - ان السمع و البصر و الفؤاد کل اولئک کان عنه مسئولا.
چرا جمعیتی با این جرأت پیدا می شود! فقط از ابلیس قدر قدرت بر می آید و بس.
بیان رأی مختار نسبت به اجزاء و عدم در اصول عملیه
1. لزوم ماهیت شناسی احکام ظاهری و امر رایج در میان عقلاء
2. ترکیز بر لسان ادله مبیّن اصول عملیه
شارع اعتباراتی را اعتبار کرده است که مکلف گاه به آن ها راه پیدا می کند و گاه راه پیدا نمی کند.
برای رفع تحیر اصولی را برای شاک جعل می کند اصول عملیه عذریه لا کشفیه طریقیه علمیه بنابراین اجزاء بیان زائد می خواهد.
اصل - ارتکاز و... موافق عدم اجزاء

ردّ نقد چهارم محقق نایینی بر محقق خراسانی
تفاوت لسان اصول با امارات - ردّ نقد پنجم محقق نایینی بر خراسانی از محقق اصفهانی: تفاوت بین باب صلاة و طهارت مغسول به طهارت ظاهریه - کلام تهذیب الاصول
اقول: کلام اصفهانی منقوض است به کسی که با آب ظاهر الطهارة وضو بگیرد یا غسل کند و نماز بخواند؟
مگر گفته شود در این جا دلیل خاص بر لزوم اعاده داریم!
اقول: آیا واقعا لسان ادله اصول عملیه توانایی اثبات حکم ظاهری دارد؟
اگر دارد ظاهری عذری است یا بیشتر.
انقلاب واقع بیانی بیشتر اقوی می‌خواهد. فهم عرفی نیز بیش از این نیست. لسان همه ادله را نیز باید دید.

نقد سوم محقق نایینی بر کلام مرحوم آخوند: حکومت 2 قسم است: واقعی و ظاهری
آن چه اثر دارد حکومت واقعی است و آن چه در این جا هست حکومت ظاهری است که موجب تخصیص و تفسیر و تقیید نمی شود.
نقد چهارم: آن چه در اصول عملیه هست در امارات نیز هست بلکه اولی است.
نقد پنجم: اگر حکومت است باید همه آثار پیاده شود... و لایلتزم به احد
نقد نقد:
1. نقد اول محقق نایینی بر محقق خراسانی تمام نیست چون نسبت داده شده به ایشان تمام نیست.
2. ادعا این است که عرف در نسبت بین این دو دسته از دلیل چنین می فهمد.