بیان چند مساله دیگر در رشوه - حکم وضعی رشوه - حکم معامله مقرون به رشوه و... - پیچیدگی مسائل و ریشه دارشدن مساله رشوه - پاسخ به اشکال سفهی باطل است یا ...؟
15. مصونیت قضایی و دیپلماتیک/مساله حاضر حیثیت های مختلف دارد.

ماده 93 از قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح و نقد آن. ختم گفتگو از رشوه / آیا رشوه اختصاص به پرداخت مال دارد؟
اختلاف در این باره بین صاحب جواهر و محقق آشتیانی.
بیان اقتضای تحقیق در این باره. رشوه پرداخت مال است لکن مالِ بالمعنی الاعم. در غیر مال باید دید آیا عناوین محرم دیگری وجود دارد یا نه؟
نقد ما بر استدلال به سیره و تقریر معصوم علیه السلام توسط محقق آشتیانی.
تمسک به تقریر در مورد ناصحیح. آن چه شخص پس از انجام کار می‌پردازد در صورتی که برخاسته از تبانی قبل نباشد،رشوه نیست.
در باب قضا و حکم (به معنای عام آن) رشوه برای حرمت موضوعیت دارد و در غیر آن به شرطی حرام است که یکی از عناوین محرم بر آن صادق باشد و لذا صرف دادن و گرفتن حرام نیست.

قدر متیقن از معنای رشئه که قبلا گفته شد. البته «فی موضع عدم وجه للاعطاء و عدم الاستحقاق» را نباید به معنای حرام بودن دانست.
رشوه در زبان فارسی و قانون ج.ا. ایران.
رشوه: برطیل/برطله/ پاره ای که برای برآمدن کاری دهند.
گاه ناحق بودن هم در معنای آن آمده است.
رشوه و قانون تخلفات اداری. اتخاذ قید: مامور دولتی/کارهی اداری یا قضایی/ و شرط تبانی در تعریف آمده است.
تعریف رشوه در قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری عام تر شده است.
البته ممکن است این تعریف از «ما فی حکم الرشوه» است نه خود رشوه مستقیماً.
گرچه قانون گذار ظاهرا با دقت این دو را از هم جدا نکرده است.
رشوه در قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح....

درس اخلاق:امیرالمومنین علیه السلام: شهر رمضان شهر الله و شعبان شهر رسول الله و رجب شهری.
قرآن کریم: وأتوا البیوت من ابوابها
مستفاد از آیه - مستفاد از حدیث یکی از مصادیق مفاد آیه است. باید از طریق ولی به نبی و از طریق نبی به الله رسید.
اصل شایسته سالاری.
استعمال رشوه در معتبره ابن مسلم و ابن حکیم در غیر باب قضاوت - دلالت این دو روایت بر تقسیم رشوه به حلال و حرام - محل استشهاد باید واژه رشوه باشد نه مشتقات آن - دلالت روایت ابن حکیم بر لزوم احترام به قرارداد حتی اگر طرف سلطان جائر باشد.
تفاوت نقل روایت از سوی شیخ حر با آن چه در مصدر آن است.
روایت دوم علی ای حال موثقه است. پاسخ به برخی اشکالات: مثل چون در عبادات برای کمال و خودسازی است پس اصل در آن مباشرت است.