تفسیر قرآن کریم (1403-1404) - جلسه
نکاتی از آیه 62 سوره بقره (ان الذین آمنوا و الذین هادوا... )
از آیات پر بحث قرآن است.
1. در آیه 17 از سوره حج مجوس نیز آمده اما مفاد آیه غیر از مفاد آیه مورد بحث است.
2. در آیات از بودیزم صحبت نیست. در این زمینه تحقیق شود.
از مرحوم محمد تقی جعفری احتمال بودن از اهل کتاب را دیدهام به هر حال جای تحقیق دارد.
3. برخی مفسّران چون طبری در تفسیر جامع الجوامع برخی سوبسیدها را به آیه دادهاند که جای نقد و ایراد دارد.
4. مفاد آیه آن گونه که برخی استفاده کرده پلورالیزم و تکثرگرایی و صراط های مستقیم در نمیآید. قرآن بر صراط مستقیم دلالت دارد نه صراط ها چنان که آیات دیگر قرآن بر عدم پذیرش غیر از دین اسلام بعد از پیامبر صلی الله علیه و آله دلالت دارد.
آزادی در تکوین است (کهف 29 و انسان 3) نه در دین.
دیده شود آیات 29 از سوره توبه و 85 از آل عمران و 6 از بیّنه.
تفسیر قرآن کریم (1403-1404) - جلسه
تفسیر آیه 54 از سوره بقره - وجه تعبیر بارئ به جای خالق - بارئ خدای حسابگر و تنظیم کننده - الخالق البارئ المصور
دستور به مقاتله دستور به قبح ذاتی نبوده است، چنان که فرمان به ذبح اسماعیل نیز چنین نبود.
توجیه آن ... پس نباید گفت: به دلیل این دو مورد ما قبح ذاتی نداریم یا -مثل اشاعره- گفته شود: فرمان به قبح میتوان داد و القبح ما قبحه الشارع و...
اشاره به حقوق وضعی مثل باب ارث و حقوق طبیعی مانند موارد ظلم قهری و قطعی.
تفسیر آیه 62 از سوره بقره انّ الذین آمنوا و الذین هادوا...
نقد و تفسیر جوامع از این آیه مبارک
تفسیر قرآن کریم (1403-1404) - جلسه
جستجو و مدیریت آیات مربوط به شفاعت
1. آیات دال بر انحصار شفاعت به ذات الاهی مانند: قل فللّه الشفاعة جمیعاً و ...
2. شفاعت باذن الله وجود دارد مانند: من الذی یشفع عنده الّا باذنه
3 و 4. آیات نفی شفاعت و عدم نفع شفاعت، عدم قبول شفاعت
5. آیات دیگر شفاعت مانند: تقسیم شفاعت به شفاعت حسنه و سیئه(85 سوره نساء)
البته توجه به استعمال شفاعت در معنای معهود کلامی اصطلاحی و شفاعت لغوی نیز بشود.
در سوره نساء به معنای صرف تشویق و کمک است.
راه جمع ادله شفاعت
آیه 54 از سوره بقره: و اذا قال موسی لقومه... فتوبوا الی بارئکم فاقتلوا انفسکم
1. نفس این دستور چگونه توجیه دارد با وجود قبح مقاتله
جواب: قبح ذاتی ندارد. در داستان جناب ابراهیم نیز چنین است. در حقوق وضعی و قانونی (در مقابل حقوق طبیعی به طور مطلق) این دستورات معنا پیدا میکند. پس نیاز به برخی تفسیرهای خلاف ظاهر مثا حمل قتل بر تهذیب نفس نیست.
2. تعبیر بارء به جای مانند خالق
البرء: تمییز الصورة و اصله القطع و منه البراءة
آفریدگار حسابگر و اندازه گیر - الخالق الباري المصور(سوره حشر/24)
تفسیر قرآن کریم (1403-1404) - جلسه
نسبت به آیه 48 که چهار معنا دارد:
1. لاتجزی نفس عن نفس شیئا
2. و لایقبل منها شفاعة
3. و لایوخذ منها عدل
4. نفی نصرت
مشابه این آیه، آیه 123 همین سوره است.
نسبت به مفاد اول باید گفت: آیه مربوط به آخرت است لکن نفی مجازات به جای دیگری به طور مستقیم در دنیا نیز وجود دارد. مگر وقتی امتی مبتلا به عذاب میشود که باز هم مجازات به جای دیگری نیست.
لزوم تفکیک نفی مواخذه و مجازات و عقاب از نفی مسئولیت و تکلیف. اولی منفی است لکن دومی منتفی نیست.
و اصل شخص بودن مجازات ها اولی است نه دومی.
مفاد دوم طبیعتاً باید در نظامی حلقوی و هرمی مطالعه و اسناد دیگر شفاعت در قرآن و غیر قرآن دیده شود و جمع بندی صورت گیرد.
آیات 123 و 254 و 255 از سوره بقره نیز باید دیده شود.
مشکل اصل شفاعت گاه اسناد نقلی است، گاه عقلی و گاه اجتماعی( گرچه اجتماعی منشأش عقل حساب گر است) و بالطبع ادله مهار کننده شفاعت نامهار شده است نه بیشتر.