یک بحثی است چند سالی است که مطرح است و اخیرا هم فضای حوزه را گرفته است. تحت عنوان فقه نظام ها و این که ما چیزی به  نام نظام در شریعت و فقه داریم یا نه؟ آیا استنباط های سلولی و خردو  اتمیک کافی است؟ یا فقیه باید علاوه بر استنباط درمسائل خرد دنبال کشف نظام هم باشد یا یک  نظام یا خرده نظام ها و چه بسا دو نظام یک خرده نظام و  کلان نظام مثلا در اقتصاد آیا ما چیزی به نام نظام داریم ؟ نظام اقتصادی اسلام  یا نظام سیاسی اسلام  نظام بهداشت یا خانواده دوست دارم دقت کنید بحثی است که سالهای سال مطرح است.برخی به شدت مدافع وجود نظام هستند، و ابا  ندارند که بگویند در فقه موجود نظام نیست. نه در فقه نظام نیست ولی در شریعت هست و باید رسید و فقه را ناکافی میدانند؟!اگر مجبورشان کنیم که یک مثالی بزنند نمی توانند.چون وارد در این مساله نیستند و دارند راجع به جریانی حرف میزنند که اطلاع ندارند و  چه برسد به تمحض...یک سری الفاظ را ردیف می کنند و ادعاهایی دارند در مقابل افرادی هستند از جمله عده ای می گویند نه درشریعت و نه در فقه نظامی نیست و فقیه هم آن کسی است که برود سراغ اسناد شرعی و هر چه رسید استنباط کند و اصلا نظام نداریم مثل اشاعره مستحضرید می گویند مقاصد هم همین است. این ها همین  طور که مقاصد را منکرند و معتقدند که فقیه یک بار باید استنباط کند، ولی به شدت با فقه نظام ها مخالفند. گروه دوم کسانی هستند که می گویندنه فقه مقاصد دارد و  شریعت مقاصد دارد و نظام هم دارد اما نظامش راه کشفش همین استنباط هاست. و  ما با همین استنباطهای خرد  واتمیک به همه چیز میرسیم . گروه دیگری هستنند که میگویند نه ما فقه و شریعت ما نظام دارد و  باید فقیه هم آن نظام را کشف کند مثلا در کاپیتالیسم یک سری قوانینی دارند اما یک نظامی دارد که او را از سوسیالیسم جدا میکند یا سوسیالیسم شرق  یک مجموعه است مثلا بازار ازاد در کاپیتالیسم است. شما این بازار آزاد ببر در سوسیالیسم مثل هوو است در مقابل دخالت دولت مال سوسیالیسم است که برود در نظام کاپیتالیسم پازل آن را به هم میریزد. مرحوم صدر جز کسانی است که طرفدار این است  و لذا دو پیشنهاد میدهد میگوید ممکن است فقیه در استنباط مثلا برسد به کراهت احتکار اما ممکن است برسد به این که در نظام اقتصادی اسلام حرمت احتکار می سازد که ایشان مطلبی را در این باره میگوید که من در فقه و مصلحت حرف ایشان را آوردم و البته آن را رد کردم.یک فکر دیگری است که نظر خودم هست اولا ما باید فقه را از شریعت جدا کنیم شریعت آن چه خداوند فرستاده است اما فقه تولید بشر است  تولید فقهاست چه نظام استنباط چه دانش فقه لذا قابل کمال است روز به روز اختلاف در آن است اما شریعت در آن اختلاف نیست لذا جایی که می گوید شرع لکم من الدین آن شریعت معصوم است . شریعت اختلاف ندارد بعد از الیوم اکملت لکم دینکم ...کمالی نیست یعنی به نقطه کمال رسیده بوده است.یک  دفعه می گوییم شریعت نظام دارد اما گاهی می گوییم شریعت نظام دارد، فقه موجود نظام ندارد ودنبال نظام است.و لذا باید اگر آن نظام دارد این هم نظام داشته باشد.اشعری می گوید در شریعت نظام نیست.تا چه رسد به فقه ممکن است کسی بگوید شریعت دارد اما فقه ندارد . در بحث های علمی مخصوصا بحث های حساس باید این ها از هم جدا شود نظام در فقه با نظام در شریعت نکته دوم من عقیده ام است  که نباید شک کنیم که شریعت ما نظام دارد یا نه یا شک کنیم که مقاصد دارد یا نه بحث شریعت وقتی هست  باید بگوییم حتما دارد هم خرده نظام دارد هم کلان نظام عاقلا نه نیست خدای متعال هزاران دستور بدون این که یک نخ ریسمانی این ها را به هم وصل کند قرا ردهد در یک مساله ساده زن  اول یک تعریفی از آن را قرار میدهد اول یک تعریفی از یک جامعه عفیف در مقابل یک جامعه ول بیان می کند می گوید جامعه باید عفیف باشد بر این اسا س نگاهش را دقیق میکند می گوید زن ضمن این که باید دنبال علم باشد و دنبال دیگر کمالات باید حضور غیر ضرور خود را کاهش دهد برای چه میفرماید بهترین جا برای نماز زن پستوی خانه است برای چه می گوید جمعه و جماعت را از زن برداشتم .برا ی چه می گوید برای زن این است که نه مردی ببیند و نه مردی او را ببیند...؟؟ برای این است که خانواده عفیف بماند و استوار بماند وقتی این جوری نگاه را به زن معنا می کند می گوید درست نیست که زن بار اقتصادی به دوشش باشد اگر مجبور بودند که خرجی خانواده را بدهند می شود گفت که بهترین جا پستوی خانه است؟ می گوید با ر اقتصادی خانه را نداشته باشد نه بار اقتصادی خودش و نه فرزندانش.بار اقتصادی هم مرد باید داشته باشد لذا اگر نصف برادرش هم ارث داشت خوب است دو  قسمت برای پسر و یک قسمت برای دختر....چرا که دختر که نباید خرج خانواده را بدهد ببینید این پازل اجزایش دارد کامل می شود.این را میگویند نظام... در بحثهای دیگر هم همین است .در اقتصاد آزاد این تفکر جزء نگر قبول نیست. یک موقعی به پیامبر گفتند در کار بازار دخالت کنید یک  دفعه دیدند پیامبر صورتش سرخ شد و تلقی این شد که این جرم انگاری ها متناسب با نظام اقتصاد اسلام نیست.حالا که ما فقه را از  شریعت جدا کردیم باید بگوییم که شریعت نظام دارد یا این که شریعت مقاصد دارد.نترسیم از این که بگوییم باید از نصوص مبین مقاصد بهره برد اما بهره معقول با ادبیات فقه شیعه ....مگر این که اشعری فکر کنیم و پای آن بایستیم می آییم سراغ فقه یا فقه به عنوان دانش فقه یا عملیات استنباط ماگاهی اوقات میگوییم فقه فلانی قویتر از فلانی است یعنی چه ؟یعنی استنباط و....فقه دانش بشری است نقص دارد کمال دارد قوی دارد ضعیف داردو...گاهی اوقات فقه فقط صورت فقه است و فرد هم متفقه است این جا یک بحث است که فقه ما چگونه است و  چگونه باید باشد معتقدیم فقه ما اتمیک و سلولی است حتی در مسائل مستحدثه مثلا یک سوالی ز یک  فقیه شود و جواب دهد شورای نگهبان ما میروند دنبال اسناد از طرف مجلس پیشنهادی میشود و  حقوقدانان و فقها هر کدام نظری میدهند حتی اداره کشور هم همینطور  بوده یا موفق یا ناموفق یا برا  ین اساس که میگفتند کهنظام ندارد یا میگفتند که میرسیم به نظام و...ولی  عرض کردم من ایده خود م را بیان می کنم ولی فقه ما  ضمن احترام به تراث باید فقهای جدید برای این که فقه را علاوه بر پایایی وداشتن انضبط پویا کنند باید دنبال کشف نظام ها باشند و  استنباط های اتمیک  نمی تواند برساند به نظام آن گونه که در شریعت مطرح است.لذا فقیه ما باید هم مستنبط احکام خرد و در یک مرحله احکام کلان  باشد  وقتی که استنباط می کند ببیند از درون آن چه در می  آید.

در جمهوری اسلام ی بعد از انقلاب درراستای تاامین منافع زنان حرکاتی انجام شد یک بار محاسبه مهریه به نرخ روز و یکبار گفتند اگر مرد بخواهد ازدوا ج  کند باید از زن اول اجازه بگیرد و یکبار دیگر گفته شد که زن میتواند د ردارایی نصف مرد که بعد ازداح بدست اورده از کسب کار شریک باشد و یک بار دیگر گفته شد که اگر مرد بعضی عیوب را بگیرد زن می تواند تقاضای طلاق قضایی کند این ها چند استنباط اتمیک است بنده به عئوان کسی  که آشنا به موازین است معتقدم که عموم این ها قابل دفاع فقهی است.اما باید دید اگر در ا سلام  چیزی به اسم استحکام  خانواده داریم ودولت موظف است که این امر را محترم بداند و در این راستاقدم بردارد یک بار دیگر باید  این مجموعه را ببینیم که آیا در این  راستا است یا نه ؟یک تحریر الوسیله را بدهیم به دولت یکی به مردم یک توضیح المسائل به مردم بدهیم و یک توضیح المسائل به دولت فقهای موجود جوان روی این قضیه کار کنند و  

منتها آخرین نکته لازم نیست که فقیه یک بار استنباط  اتمیک داشته باشد و دوباره استنباط کلان نظام و کلان نظام ها اگر  به همه  پارامترها توجه کند ممکن است همه را با یک استنباط ببیند.و لذا اشکالی که ما به آقای صدر گرفتیم این بود که گفتیم اگر فقیه رسید به کراهت احتکار بعد دید که در پازل اسلام باید احتکار حرام باید که حرام باشد، شما می گویید بگذار یک فتوایی پیدا کنیم که حرام میداند اولا آن فتوا چه اعتباری دارد برای من فقیه که چه بسا خودم را برای او قویتر بدانم خیلی حرف سستی است .که برویم و از یک فقیه دیگری فتوا پیدا کنیم .به علاوه اگر او به حرمت رسیده و در پازل جواب میدهد ،شما باید که دراستنباطت تجدید نظر کنی!چون نباید خرده استنباط ها با کلان نظام یا خرده نظام منافات داشته باشد، معلوم است که شما همه عناصر را توجه نکردید!که به کراهت رسیدید.یا ممکن است در یک فرض مکروه باشد و در یک فرض حرام باشد معتقدم اگر همه عناصردخیل را در استنباط ببیند مجبور نیست که دوباره و سه باره برگردد سوالی که هست که مجمع تشخیص کنار شورای نگهبان چه کاره است؟ به هر حال فقیه در مجمع و شورای نگهبان آِیا باید نظر متفاوت داشته باشد؟می خواهم عرض کنم می شود دریک فرایند کوتاهتری سیر را طی کرد.من توصیه ای که به دوستان حوزه دارم این که راه را برای بعضی افراطیون بازنکنیم .وقتی می خواهیم وارد عرصه ای شویم با دقت کامل با تامل با مطالعه با وقت گذاشتن وسیع وارد شویم.و اگر بخواهیم انکار نظام کنیم و عده ای می آیند می گویند ببینید فقه نظام ندارد یک  امر فردی است به نظر میرسد در این کشاکش نظام برای شریعت و فقه اولا باید کار را داد دست متخصصان یا ویژه دان یا متمحض فکر می کنم که آدم به این نتیجه برسد که شریعت نظام دارد و فقه هم باید به نظام برسد آن که می گفت دارد امانمیرسیم ته مایه ای از افکار اشرعی مسلکان را دارد که اشتباه است.آنهایی که می گویند که با نظام اتمیک میرسیم من با یک قید قبول میکنم درصورتی که نگاه جامع داشته باشیم یعنی بپذیریم و بدانیم که یک چیزی است ورای استنباط سلولی و خردو البته اگر با همه توجهات باشد ما هم رفت وبرگشت دوباره و سه باره را لازم نمیدانیم.