بیان رأی مختار
نهاد و ابزار احراز شرایط، کیفیت اثبات و اعتبار آن
نهاد تشخیص شخص قاضی ، فرد مراجعه کننده و حاکم
نبود دلیل خاص تعبدی در اعتبار شرایط جسمی و حد آن غیر از بلوغ سنی

بیان کلام تا به حال نسبت به گستره و حدّ نفوذ قضا

درس اخلاق: انما یخشی الله من عباده العلماء
در قرآن 2 چیز داریم: 1. ترس از خداوند فقط 2. حصر ترسنده از خدا که عالم است
تعریف عالم به خدا ترس- پس علامت عالم خداترس است و علامت خداترس متعدد است.
1. حقوق دیگران برایش مهم است. 2. زود قضاوت نمی‌کند 3. گوشش بیش از زبانش کار می‌کند 4. نیت خوانی نمی‌کند. 5. و... اگر در این جا نمی‌شنود در برپایی قیامت نقر ناقور است که گویا گوش را سوراخ می‌کند. (فاذا نقر فی الناقور ...)
بررسی و نقد ابتدائی کلام محقق خویی - ایشان برای اثبات حرمت اجرت در قضا، تبلیغ و... به دو دلیل تمسک می‌کند: 1. این اجرت رشوه است 2. این حِرَف باید مجان انجام شود.البته روایت یوسف بن جابر هم هست که ضعف سند دارد. نقد کلام ایشان به بیانات خود ایشان در جاهای دیگر. ایشان رشوه را به (ما یبذل للقاضی لیحکم للباذل) معنا می‌کند.
ضمنا اقتضای مجانیت یعنی چه؟ بیشتر امر ذوقی است.

اشکالاتی بر کلام فقها و حقوق دانان عامه مبنی بر عدم اعتبار علم قاضی
حق خصم در مناقشه ادله منافات با اعتبار علم قاضی ندارد
قاضی می تواند هم حَکَم باشد و هم خصم یعنی به علمش عمل کند یا در ادله طرفین مناقشه کند.
عدالت قاضی مانع حکم جائرانه است.
جواب مدرسه ای مرحوم شاهرودی به سنهوری
معنای صحیح استحسان و استصلاح
طرق 6 گانه اثبات نزد عامه