header

مقدمه اصول فقه (1402-1403) - جلسه 66

مقدمه اصول فقه (1402-1403)

تفریق مرحوم طباطبائی با توجه به فهم عرف،مناسبات حکم و موضوع به ثمره فقهی می‌رسد.مثلا در ادله عون الظالم و قبول ولایت جائر حتی اگر تعبیر غیر وصف اشتقاقی باشد باز توسعه فهمیده نمی‌شود نظیر وقتی که وصف اشتقاقی باشد.
توضیح در مثال: اگر گفته شود: تارک الصلاة کافر تا گفته شود: بین الایمان و الکفر ترک الصلاة (حدیث نبوی صلی الله علیه و آله).
اگر منشأ افتاء به کفر تارکین صلاة مثل روایت مزبور باشد، فتوایشان ناصحیح است و این غیر از«تارک الصلاة کافر» است. لایقال که «تارک الصلاة کافر» یعنی «کافر بالصلاة» چون با اطلاق وصف اشتقاقی اضافه این قید غلط است.
5.10.2- عنایت در انطباق یا عدم انطباق عنوان برآینددار
در ادامه نکته سابق توجه به صدق واژه‌های موضوع حکم شرعی لازم است.کلام صاحب جواهر(ج43ص97)

مقدمه اصول فقه (1402-1403) - جلسه 65

مقدمه اصول فقه (1402-1403)

درس اخلاق: ما یفتح الله للناس من رحمة فلاممسک لها و ما یمسک فلامرسل من بعده(سوره فاطر/2)
اطلاق فعل غیر از اطلاق وصف است.کلام مرحوم طباطبایی صاحب المیزان در تفاوت«و من کفر» با الکافر - ثمره این گفته و لزوم تفاوت بین تعابیر اشتقاقی و هیأت یا فعل.
البته مناسبات و فهم عرف باید ملاحظه شود. مثلا در مساله عون ظالم نمی‌توان ملتزم به حرمت عون هر ظالم شد.
2. گاه فعل و مثل آن صادق است لکن وصف اشتقاقی صادق نیست. در صدق وصف صرف تحقق مصدر کافی نیست.(جواهر الکلام ج43ص97)
به مقاله بایسته های مفهوم شناسی در نصوص دینی مراجعه شود.

مقدمه اصول فقه (1402-1403) - جلسه 64

مقدمه اصول فقه (1402-1403)

5.9.6- در عدم اعتبار قیام مبدأ به ذات حقیقةً و کفایت مجاز در اسناد - هدف از این امر اصلاح حال مجاز در اسناد مثل المیزاب الجاری است.
ادعای محقق خراسانی در خلط بین مجاز در کلمه با مجاز در اسناد از صاحب فصول
مسائل باقی مانده:
1. تفاوت بین اطلاق مشتق و ما یؤدی مفاده من غیره
توضیح وصف بسیط اشتقاقی مثل کافر،مشرک و شاکر با ذکر هیأت و جمله یا شبه جمله.

مقدمه اصول فقه (1402-1403) - جلسه 63

مقدمه اصول فقه (1402-1403)

5.9.5- فی اعتبار قیام المبدأ بالذات و حد آن بر فرض اعتبار؛ استدلال قائلان به عدم اعتبار قیام مبدأ بذات به نحو حقیقت به صدق ضارب و مولِم بر ضارب و مولِم با این که ضرب و الم به مضروب و مولَم قائم است.
جواب: قیام لازم است تا صدق حقیقی باشد لکن تلبس به مبدأ از جهت ماده یا هیأت متفاوت است.
قیام صدوری- قیام حلولی- وقوع علی- وقوع فی- انتزاع با وحدت مفهومی - بدون وجود مگر برای منتزع عنه (خارج محمول در مقابل محمول بالضمیمه)
ان قلت: عرف از این نوع تلبس ها اطلاع ندارد.
قلت: عرف در مفاهیم مرجع است نه در تطبیق مفاهیم بر مصادیق.
نتیجه: اقول: شاید با این بساطت و سزاجت در مورد ذات باری تعالی نباشد، و نحن نؤمن بما انزله تعالی علی رسوله الصادق.