مساله 31: تبدل رای به رای
مساله 32: تبدل رای به توقف و احتیاط
ارتباط با مسائل 12 - 14 - 53
تعلیقات بر مسال 31 همگی توصیفی است
مرحوم سید در مساله 31 آیا وظیفه عمومی مقلّد را می‌فرماید یا مقلدین خودش را؟
اگر فرض اول باشد باید عبارتی دیگر به کار می برد
اگر عدول کند و فتوا به احتیاط دهد از مصادیق مساله 31 است و اگر محض احتیاط باشد داخل در مساله 32 است.
وجهی برای جزم سید به رجوع به اعلم نیست.
تحقیق با بیان دو امر:
1. اگر اعلم تخطئه کند مبانی فالاعلم را
2. حوادث آینده مرتبط با گذشته چی؟

نقد ادله‌ی قول به عدم جواز رجوع دوباره به میت
1. نقد دلیل اول: بقا و شروع تقلید موضوعیت در دلیل ندارد تا ترکیز بر آن صحیح باشد!
به علاوه اجماع اگر ثابت باشد معلوم نیست مورد را که قبلا تقلید می‌کرده شامل شود.
ادعای معقد عام برای اجماع نیز مسموع نیست.
2. نقد وجه دوم: وجه دوم اخص از مدعی است و تنها فرضی را می‌گیرد که مجتهد حی اعلم باشد اما اگر میت اعلم بود و علم به اختلاف بود فتوای میت متعین است.
و اگر مساوی بودند مورد تساقط فتوا است و نوبت به تعیین و تخییر نمی‌رسد.به علاوه: در لزوم اخذ به متیقن در دوران مزبور اختلاف است. قول به تفصیل نیز وجود دارد که حاکم است.

بیان مقتضای تحقیق در مساله تقلید و غیر علم در اصول دین
1. تمسک به اجماع باطل است با منع صغرا و کبرای آن معتمد نصوص و ادراک عقل است و ضروریات ظاهره است در نصوص نیز باید قدر متیقن گرفت - واقعیات خارجه را نیز باید در نظر گرفت.
2. معیار علم و ایمان و معرفت بود که اقرار و شهادت حاصل آن باشد ولی ظن و تقلید و نحوهما نبود، چنان که قدرت داشتن بر استدلال نیز نبود.
3. تقلید مفید ظن است کلیت ندارد.
تقلید برای عوام کثیرا ما علم و قرار می آورد در این صورت کافی است البته نه بما هو تقلید بلکه بما هو علم.
4. معارف دین غیر احکام 2 قسم است.
اصول و دعائم دین - سایر معارف که ایمان اجمالی به آن ها لازم است. مثل... توصیه به احتیاط و حزم نسبت به خود و دیگران (گلایه از برخی رفتارها) البته گفتگو و تفکر در غیر حوزه ممنوعه اشکال ندارد
5. مواردی روشن نیست. می توان به قدر متیقن اکتفاء کرد.

تعلیقات وارد بر متن مساله 30
1. جواز بالمعنی الاعم باید باشد به دلیل ...
2. تخییر بین آن چه در متن آمده یا استعلام به همان دلیل
3 و 4. مثل دو حاشیه قبل
در واقع همه تعلیقه ها به یک تعلیقه برمی‌گردد.
تحقیق: ما ذکر در ایضاح و تعالیق مقتضای تحقیق است مگر بتواند اصل برائت از وجوب یا حرمت جاری کند فرض قبل از فحص و بعد از فحص
اقتراح مساله 30
بیان مساله 31 و 32
تبدل رای مجتهد به رای دیگر - عدول مجتهد از فتوا به توقف و تردد