ادامه بیان تعیناتی از شریعت دال بر لزوم و اهتمام شارع به شفافیت و... - حاکمیتی بودن مساله تا حدودی - وضعیت قضات مأذون تابع اذنی است که به آن‌ها داده می‌شود لذا ممکن است شرایطی در راستای شفافیت و رسمیت و... بر عهده آن‎‌ها گذاسته شود.نامه نورانی امیرالمومنین علیه السلام دال بر حقوق مردم نسبت به اطلاع رسانی - مشورت - رساندن حق ایشان به ایشان و قاطعیت و توقف حق طاعت امام علیه السلام بر انجام این امور.
گسترش این مفاد نسبت به معصوم علیه السلام. اشکال سندی و دلالی وارد نیست چون مساله تعبدی نقلی نیست. اشاره به آیات کتمان و ادای امانت و روایات اظهار علم و اجتناب از مواضع تهمت و آیات مشورت دلالت بر لزوم شفافیت و اقناع دارد. ربط این موارد به مانحن فیه.

9. حکم حکومی و فتوای سیاسی و اجتماعی، اشتراکات و افتراقات
تفاوت حکم و فتوا در تعابیر علما
هردو در واقع اخبار از جعل الهی است
لکن در فتوا محض اخبار است
و در حکم انشای حاکم است
در مواردی آنچه فتوا است به عنوان حکم حکومتی پنداشته میشود
مانند فتوای میرزا بر تحریم تنباکو
در حکم حاکم متابعت بر مجتهدان دیگر نیز لازم است
هرچند در حدود متابعت اختلاف است
ولی در فتوا نظر مجتهد برای خودش و مقلدانش اعتبار دارد
ممکن است در فتوای اجتماعی گفته شود مخالفت دیگران به دلیل عروض عوارض ثانوی حرام است

نقل روایات طایفه چهارم حرمت مطلق غنا

تحقیق در انتزاعی یا اعتباری بودن حکم وضعی
ثمره اختلاف در مساله