8. وظیفه قاضی در وقت اشکال یا شبهه در فرآیند تشکیل پرونده قضایی

جواز ارتزاق مؤذن از بیت المال مطلقا یا نبود متبرع در پرداخت وجه به مؤذن یا نبود متطوع در اذان گفتن؟
محقق نجفی: اما جواز ارتزاق من بیت المال فلا خلاف فیه اجده نعم قیده جماعة بعدم وجود المتطوع (متطوع در دادن وجه به مؤذن یا متبرع در اذان گفتن)؛ زیرا جواز ارتزاق از بیت المال مشروط به مصلحت است و در این صورت مصلحتی در پرداخت از بیت المال نیست؛ البته اگر متبرع فاقد وصف کمال مثل عدالت است اتّجه حینئذ الجواز.
اقول: می‌شود تصور کرد که متطوع و متبرع باشد در عین حال مصلحت در ارتزاق از بیت المال باشد. مصلحت عنصری شناور و متفاوت است و اصدار حکم مطلق در مورد آن صحیح نیست.
مرز اجرت و جعل با رزق از بیت المال - گاه تشخیص مصداق مشکل می‌شود. مثلا اگر قراری بین مؤذن و بانیان مجد باشد.بدون این که به مرز قرارداد و الزام و التزام برسد آیا اجرت ممنوع است؟ خیر.

بر اساس «عقد امان» شخص مصون است هر چند مسئولیتی نداشته باشد. مستأمِن اگر قوانین کشور پذیرنده را نقض کند، در نصوص و متون - در حد تتبع ما- ذکری به میان نیامده است مگر ادعای اطلاق از قرآن شود.
آیه 6 از سوره مبارک توبه( و ان احد من المشرکین استجارک فاجره حتی یسمع کلام الله ثم ابلغه مأمنه) اطلاق آیه یا اولویت آیه دلالت بر مصونیت دیپلماتیک دارد.
فرد خواسته یا نهاد. گستره شناسی دلالت آیه. شخص امان دهنده - مدت امان - انگیزه امان گیرنده.اندیشه تعمیم انگیزه در کلام ابن کثیر دمشقی. تحدید انگیزه در کلام مرحوم طباطبایی.

نقد ترتب ثمره دوم:
1. مطلقات کتاب بلکه و سنت(احیانا) در مقام بیان نیست.
2. وقتی مأمور به، عمل صحیح است و عمل مقید شده به کونها صحیح جامعه، قهرا با هر شکی، شک در تحقق عنوان مأمور به داریم فلا مجال للتمسک بالاطلاق.
نقول: نقد دوم ضعیف است و تضعیف شده است.
راجع به نقد اول باید گفت: در مساله مطلقات کتاب و کلیات سنت اختلاف است برخی طرفدار تمسک به اطلاق هستند و برخی مخالف.
1. طرفداران مثل محقق خویی، شیخ استاد، ابن ادریس، محقق بروجردی و...
برخی از این گروه به سیره ائمه علیهم السلام نیز تمسک کرده‌اند.