تعیین نوع باء بسمله قرآنیه - یک احتمال سببیة بودن آن و تعلقش به کلمه مناسب در سوره. مانند: "بسم الله الحمد لله" یا "بسم الله قل هو الله احد".
و در این که سبب ذات الله یا اسم الله است دو نظر وجود دارد که در تفسیر اسم اشاره خواهیم کرد. برخی ثمره فقهی بر این نظر بار کرده و تعیین آن را قبل از شروع سوره لازم دانسته‌اند. در ادامه به این فرع فقهی رسیدگی خواهیم کرد.
گاه گفته شده: این جمله حالت شعار پیدا کرده و در هر جا که بیاید برای تبرک است و نیاز به متعلق به ندارد.
آیا رابطه خداوند با خلق رابطه سبب و مسبب است؟
(تا تعیین باء برای سببیت صحیح باشد؟)
برخی این رابطه را مثل رابطه علیت قبول ندارند.آن را غیر وارد در نصوص دینی فرض کرده‌اند.تعبیر مثل"ظهور" یا "تجلی" را می‌پسندند و این در حالی است که در حدیث آمده: لانه جل ثنائه علة کل شیء و لیس شیء بعلة له.
(امام صادق علیه السلام/بحار الانوار3/148 و نهج البلاغه خطبه 186)
نهج البلاغه: مع کل شیء لابمقارنة و غیر کل شیء لا بمزابلة.
واقع این است که نزاع در تعبیر ناموجه است. مهم اعتقاد صحیح است و البته در تعبیر هم باید دقت کرد.

پیام اصلی سوره مبارکه حمد
اشاره به روش تربیتی صحیح (روش چهارم)
تربیت براساس حکمت و مصلحت
از این رو ترحم و گذشت در کنار قاطعیت و حتی مجازات قرار میگیرد.
از تعبیر رب العالمین باید متوجه اشاره این سوره به تربیت شد.
رب به مولا و سیدی میگویند که عهده دار تربیت است.
الرحمن الرحیم اشاره به یک بخش از تربیت و مالک یوم الدین اشاره به بخش دوم دارد.
وصف قیامت به یوم الدین که به معنای یوم مجازات است جنبه دوم تربیت را تداعی میکند.
یوم الدین روز مجازات است.
روش تربیتی قرآن نه تنها در تربیت فردی بلکه در تربیت جمعی و حکومت نیز هست.
از این روش تربیت میتوان توجیه عقاب خداوند را در آخرت فهمید.
البته در برخی از ادعیه عقوبت مومنان از خداوند متعال غیر منتظره معرفی شده است که باید پاسخ داده شود.

1. بحث فقهی(بسمله) دوباره بر می‌گردیم. لزوم تعیین آن از قبل برای هر سوره یا عدم لزوم؟
2. چینش واژه ها در قرآن اتفاقی نیست. الرحمن الرحیم هر کدام دوبار در کنار (رب العالمین) و (مالک یوم الدین) مانند و انت خیر الرازقین و انت خیر المنزلین(دعای جناب عیسی برای اطعام و جناب نوح برای پیاده شدن از کشتی)
توصیه‌ای عام در این باره - اشاره به فرق بدل و عطف بیان در ادبیات - پیام مهم سوره:
1. خط بطلان بر تفکرهای انحرافی ربّ النوع ها! تا سی هزار رب النوع یونانی داشتند؛ خدایی مخصوص برای درب خانه، پاشنه و آستانه آن و...
2. تقسیم انسان به هادین و مغضوب علیهم و ضالین
(هادین:به حق رسیدند - مغضوب علیهم: باطل را طلبیدند و به آن رسیدند - ضالین: حق را طلبیدند و به آن نرسیدند)
3. نکته اصلی سوره: روش های تربیت
* خشونت و قاطعیت * انفعال * آمیختی از هر دو * رحمت و حکمت