مثوبات و عقوبات به تفضل است یا استحقاق؟
شرح مساله و بیان تفاوت این مساله با مساله قبل و اشتباه برخی در این باره
جمعی مثل معتزله به استحقاق و جمعی دیگر به تفضل
کلام محقق خویی: نزاع لفظی است و الّا استحقاق به مثل استحقاق اجیر را کسی نمی‌گوید!
نقد کلام ایشان و محقق اصفهانی.
مسلک استحقاق خلاف عقل و نقل - بیان عقل و نقل - حدیث نبی مکرم صلی الله علیه و آله و امام سجاد علیه السلام - کلام محقق بروجردی
وجه تعبیر به اجر در آیات و روایات از کمال لطف الاهی است.
مسلک سوم که عدم اعطای رحمت و مزد و جنت لایق خداوند نیست.

نقد و تحقیق مطالب آقای آخوند خراسانی در دو تذنیب
مقدمه: بحث بیشتر ثمره معرفتی و فلسفس دارد تا فقهی مگر آن چه مرحوم آخوند فرمود که هم از نصوص قابل برداشت است.
نسبت به مطلب اول: ادعا در کفایه است (ص175) و دلیل ناکافی در ص 177 آن جا که برای نفی در غیری استدلال می‌کند ولی این کافی نیست. باید به دو مساله رسیدگی شود:
1. رابطه ثواب و عمل 2. استحقاق مطرح است یا تفضل نسبت به مساله اول سه نظریه وجود دارد:
قراردادی، تکوینی و هر دو
بیان ناصحیح تهذیب الاصول از نظر دوم و بیان صحیح اسفار و پاورقی آن از این نظریه البته نتیجه ناصحیح گرفته می شود از نظریه دوم که در جای خود بحث کرده ایم حتی در دنیا نیز چنین است.

درس اخلاق: ممنوعیت لعب پنداری عالم هستی
و ما خلقنا السماء و الارض و ما بینهما لاعبین (سوره انبیاء:16)
و ما خلقنا السماوات و الارض و ما بینهما لاعبین (سوره دخان:38)
طهارات ثلاث صحیح است هر چند به قصد غایات انجام نشوند اگر مصحح عبادیت، امر غیری آن باشد باید امتثال امر غیری و برای غیر بودن قصد شود.
چون بنابراین فرض همین جهت این ها را عبادی می‌کند.
شیخ فرموده: قصد عنوان مقدمیة لازم است تا توصل درست شود.
جواب: عنوان مقدمیة که مقدمه نیست! حتی مقدمیة به حمل شایع مانند: عنوان طهارت مقدمه نیست بلکه نفس معنونات بعناوین اولیه مقدمه است و مقدمیة علت وجوب است حیث تعلیلی است نه تقییدی.

امتثال الواجب الغیری و عصیانه از حیث استحقاق ثواب و عقاب - اشاره به دو تذنیب از کفایه در این باره.
1. استحقاق ثواب بر امتثال نفسی و استحقاق عقاب بر مخالفت مسلم عقلی است.
(سوال: امتثال هر چند بدون انتساب به شارع؟)
2. این دو استحقاق در غیری محل شبهه است و مقتضای تحقیق عدم استحقاق است البته بما هو موافقة یا مخالفت للامر الغیری ...
3. زمان استحقاق عقوبت می تواند جلوتر باشد و ثواب با زیادتر شدن مقدمات می تواند زیاد تر شود.
4. توجیه روایات دال بر ثواب بر مقدمات: الف. از باب افضل الاعمال اهمزها ب. تفضل
5. موافقت امر غیری بما هو موجب قرب نیست تا ثواب بیاورد و مخالفت موجب بعد نیست تا استحقاق عقوبت بیاورد.
6. ...