پاسخ به دو پرسش
معنای اقتضا و گسست آن از علت تامه
روایت مورد استشهاد قائلان به عدم جواز عمل قاضی به علم خودش، چنین دلالتی ندارد
توضیح عدم دلالت
مقصود پیامبر از روایت إنما اقضی بینکم ...
نتیجه : ادله قائلان به عدم اعتبار علم قاضی چنین دلالتی ندارد مخصوصا اگر علم برخاسته از مستندات بیّن باشد.
دلیل تفصیل به جواز در حق الله و عدم در حق الناس.
دلیل بخش اثبات مدّعا همان ادله جواز عمل به علم است. دلیل بخش نفی مدّعا وجود روایات گذشته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مورد استناد قائلان به منع است. نقد دلیل تفصیل.
تفصیل به جواز در حق الناس و عدم جواز در حق الله
دلیل بخش اثبات مدّعا معلوم شد
اما دلیل بخش نفی

ادله قائلان به عدم جواز اعتماد قاضی بر علم خودش در قضاوت
سیره پیامبر صلی الله علیه و آله در دعاوی و غیر دعاوی بر عدم اعتنا به علم خویش بود
روایت جدّ ضمرة بن ابی ضمرة
روایت هشام و حصر با انما
اطلاق مقامی بر نبود سخنی از اعتبار علم قاضی در قضا
بررسی و نقد ادله
ادله قائلان به عدم اعتبار علم قاضی به 2 دسته تقسیم می شود
1. عدم الدلیل و عدم البیان 2. دلیل و بیان بر عدم
گروه اول جوابش این است که دلیل اعتبار علم قاضی دلیل و بیان به حساب می آید.
درباره گروه دوم گفته شده یا می شود
1. انما دال بر حصر نیست 2. حصر اضافی است و لذا اقرار از طرق معتبر است لکن در روایت حصر نیست. 3. بیّنات در روایت شامل علم قاضی نیز می شود.

نقد ادله اعتبار مطلق علم
ادله اعتبار اثبات اقتضاء می کند اما علت تام برای اثبات مدعی نیست
جواب به سید مرتضی در ردّ بر ابن جنید در قضیه فدک
مناقشه صاحب جواهر بر ادله دال بر اعتبار قضاوت مستند به علم
نهایت دلالت این ادله این است که علم به خلاف مانع است فقط
توجیه همه ادله اعتبار
رجوع صاحب جواهر از تحقیق فوق به دلیل اجماع

1. حدیث : اعقلوا الخبر اذا سمعتموه عقل رعایة لا عقل روایة فان رواة العلم کثیر و رعاته قلیل
برداشت اخلاقی از حدیث
نشانه های عقل رعایت و نمادهای عقل روایت
2. پاسخ به چند سوال
کافر منکر ضروری است که به انکار خدا و رسول برگردد.
ادامه دلیل قائلان به جواز یا وجوب عمل قاضی به علم خویش
قیاس اولویت از وجوب تقلید به وجوب عمل قاضی به علم خودش
مفهوم گیری عرفی از روایات منع عمل قاضی به شک خویش
آیات و روایات حکم به عدل
کلام سید مرتضی در رد بر ابن جنید