طلب هدایت از قرآن (رهبر) نه ابزار توجیه و تطبیق - در تفسیر متون از جمله قرآن باید خالی الذهن بود. ( تا مقدار مقدور) اعتراف مهم نیست گفتمان و رویّه مهم است.
ابوالحسن عبیدالله کرخی: کل آیة تخالف ما علیه اصحابنا فهی مأوّلة او منسوخة!
امروزه گزینه سومی هم آمده و آن عصری دانستن آیات است.تصور کنید مثل کرخی اشعری باشد(در مذهب فقهی حنفی است) و به آیه: (انا هدیناه السبیل إما شاکرا إما کفورا) برسد چه می‌کند!
امروزه کرخیست زیاد داریم! لذا به راحتی آیات صریح قرآن را تخته بند زمان می‌کنند.
چنان که در (الزانیة و الزانی) گفتند و در (السارق و السارقة) و در (و لکم فی القصاص حیاة) گفتند.
مبانی روانی این رفتار: 1. جهل به منزلت قرآن 2. تعصّب به داشته خود (حب الشئ یعمی و یصم) 3. بشرط لا بودن نسبت به داشته های دیگران (الناس اعداء ما جهلوا)
مثال دیگر: رفتار فخر رازی بود که در مجلس قبل بیان شد. جالب این که قبح فاعلی الزاما در این جا مطرح نیست، آن چه هست قبح فعلی است. البته این سخنان به معنای نادیده گرفتن قرائن حالی و مقالی و ضروریت های معرفتی و فقهی و تشکیل دستگاه واره دلالت کننده یعنی نظام حلقوی و هرمی نیست.
مبانی تفسیر: 1. وحیانی بودن قرآن 2. معجز بودن آن 3. عدم تحریف 4. جامع و جهانی و جاودان بودن قرآن 5. فهم پذیری 6. حجیت ظواهر 7. لایه مندی معرفتی قرآن (ظهر و بطن)
_(مبانی فهم قرآن - محقق کمال نادری - راهنمایی اینجانب - زمستان 1389 رساله دکتری)

رعایتهنجارهای اخلاقی و علمی در تفسیر قرآن - عواملی در تفسیر متن به حق دخیل است، نظیر اطلاعات مفسِّر که هر چه دقیق تر باشد، تفسیر اوثق است لکن عواملی نابحق دخیل است.
تأثیر این عوامل گاه اختیاری نیست و لذا تفسیر معصوم با غیر معصوم متفاوت است و گاه تز سر تقصیر و تعمّد یا شبه تعمّد است.
مثلا محمد بن جریر طبری با ایراد حدود چهل هزار روایت تنها از امام حسن یک روایت و از امام باقر دو روایت و از امام سجاد چهار روایت و از دیگر ائمه هیچ!
فخر رازی ابتدائیات اصول را در تفسیر (لا تدرکه الابصار) در نظر نمی‌گیرد.قایل به سلب العموم می‌شود نه عموم سلب تا عقیده باطل خود را مبنی بر قایلیت دیده شدن خداوند با چشم سر جا بیندازد.
روایت ذیل آیه 113 سوره توبه راجع به عدم اسلام ابوطالب از این قبیل است!
ولی توجه نمی‌کنند که آیه در سال های آخر هجرت نازل شده و مرگ ابوطالب در سال 10 بعثت بوده است!
ورود اسرایلیات،مسیحیات و مجوسیات از جلوه های انحراف در تأثیر.

آیا همه معارف در قرآن هست؟
برخی از آیات قرآن در اینباره
ما فرطنا فی الکتاب من شیء
و لا رطب و لا یابس الا فی کتاب مبین
اگر مراد از کتاب، کتاب تدوین (قرآن) باشد نه کتاب تکوین (طریقت)
البته برخی گفته اند :
اگر قرآن هم مراد باشد، منظور شمول نسبی است یعنی : کل ما یتوقف علی معرفته سعادة الناس
المیزان جلد 7 صفحه 81
میتوان با استناد به برخی روایات، بر این گفته خرده گرفت و لذا در روایات هست که : ان الله تعالی لم یدع شیئا یحتاج الیه الامة الا انزله فی کتابه و بینه لرسوله صلی الله علیه و آله و ... انزل علیه القرآن فیه تفصیل کل شیء ... و جمیع ما یحتاج الیه الناس کملا.
تفسیر صافی صفحه 172 و 14
البته ما به همه گزاره ها نمیرسیم
و لکن لا تبلغه عقول الرجال (صافی ص 14)
و حدیث "اذا حدثتکم بشیء فاسالونی من کتاب الله
نور الثقلین جلد 1 صفحه 683 و 714
البته باید منضبط از قرآن برداشت کرد ولی ناامید نبود در هر زمینه که باشد.
و باید بیشتر دنبال وصول و حصول بود تا تحصیل و تکسب.
و دانستن بیش از این در پاسخ به سوال فوق لازم نیست.

مهجوریت قرآن کریم
عوامل مهجوریت :
1. اشکال در ظهور اطلاقی قرآن
2. اشکال در ظواهر قرآن به طور مطلق
3. عدم عادت در مراجعه به قرآن
4. غفلت از آیات مبین مقاصد
5. عصری کردن و تاریخی دانستن آیات قرآن
هجر زدایی از قرآن
نقد مبانی هجر
الهام از رفتار ائمه علیهم السلام
سوال : آیا در قرآن همه گزاره ها و علوم بشری وجود دارد؟
اشاره به برخی آیات و روایات در اینباره