پاسخ به شبهات درس - فی تقسیم الوضع و الموضوع له باعتبار کونهما خاصین او عامین او مختلفین - پذیرش 3 قسم آن از سوی مشهور و اختلاف در وضع خاص و موضوع له عام
کلام محقق آخوند: 1 و 2. وضع(ملحوظ) عام و لفظ به ازای آن یا به ازای مصادیق آن (وضع عام و موضوع له عام - وضع عام و موضوع له خاص)
3. وضع خاص: لفظ به ازای خاص فقط صحیح است (هر دو خاص)
نکته: احاظ عام می‌تواند آلت لحاظ خاص باشد چون عام از وجوه مصادیق و خاص است ولی خاص -بما هو خاص- نمی‌تواند آلت لحاظ عام باشد.
اقول: نکته حتی بوجه این است که خاص مقترن به ویژگی های است که همراه او است ولی عامم در خاص وجود دارد. بله اگر تصور خاص موجب تصور مستقیم عام شود در این صورت هر دو عام است ولی در وضع عام و موضوع له خاص این فرض مراد نیست.وجه اشتباه محقق رشتی در این باره.

دلالت یا اشاره آیه 22 سوره روم و آیه 13 سوره حجرات بر دفعی بودن امر وضع - ذکر بدون فاصله علّمه البیان بعد از خلق الانسان نیز دلالت بر دفعی بودن وضع دارد و این که واضع-ولو فی الجمله- خداوند متعال است.
تفاوت تاریخ خط و لفظ نیز بر این امر دلالت دارد. گفته شده: دلالت آیه 31 از سوره بقره نیز بر وضع الفاظ توسط خداوند متعال.
لکن در این دلالت مناقشه است. این آیه دلالت بر تعلیم اسماء موجودات و اشخاص یا کنه آن ها به آدم دارد اما دال بر اوّلیت وضع در زمان تعلیم نیست.
حدیث امام رضا علیه السلام دالّ بر یکی بودن ابداع، مشیئة و اراده و اول بودن ابداع حروف از خداوند و ...
خلق اول ابداع است و خلق دوم حروف است و ...
نتیجه بحث تاکنون.

نقد اشکال محقق خویی بر مسلک تنزیل - از شواهد غیر واقعی بودن نزاع - اسلم از همه تعاریف در وضع تعریف مشهور است که آن را به اختصاص لفظ به معنی تفسیر می‌کند.
تحلیل پدیده وضع و تفاهم با نگاه به تراث دینی از آیات و روایات.
مساله گفتگو از وضع و تفاهم مخصوص عالمان مسلمان نیست.
از آیات مرتبط با مقام الرحمن علّم القرآن خلق الانسان علّمه البیان وجه تقدیم علّم القرآن بر خلق الانسان به دو وجه: 1. فخامت و عظمت قرآن و تعلیم آن 2. منظور تعلیم به فرشتگان و اهل آسمان باشد که قبل از خلق انسان است.
تفسیر علّمه البیان به: تعلیمه النطق و الکتابة و الخط و الفهم و الافهام - تدریجی نبودن این تعلیم - تعلیم به الهام الهی.

مقتضی التحقیق فی المساله - واقعی نبودن نزاع فرض بر این است که همه وضع را در اطراف خود دارند و آن را تجربه کرده‌اند و ملموس است - هر کس در حادثه وضع جهتی را دیده و آن را بُلد کرده است. در وضع ایجاد علقه و ملازمه هست - اختصاص هست - تعهد در وضع و استعمال اول و عمل به تعهد در استعمال های بعد هست - جعل علامت و وجود تنزیل معنا هست.
امکان تعقل نزاع در اطراف وضع مثل این که مَن الواضع؟ یا مناسبت -و لو خفی- بین لفظ و معنا هست یا نیست؟
تعجب از رفتار محقق خویی در مساله به مثل: 1. اشکالی بر مسلک تفسیر وضع به علقه و ملازمه گرفت
2. اشکال بر مسلک تنزیل گرفته است با این که:
1. نمی‌توان ایجاد علقه و ملازمه را در وضع انکار کرد، هر چند آن را به تعهد تفسیر کنیم. بعلاوه تقسیم حاضر ایشان، تقسیم نا صحیحی است در مساله.
2. ایشان مسلک تنزیل را بعید از اذهان می‌داند آیا مسلک خود ایشان از اذهان بعید نیست؟ آیا حیوانات هم که به اعتقاد صحیح ایشان وضع دارند، تعهد دارند؟!