9. حکم حکومی و فتوای سیاسی و اجتماعی، اشتراکات و افتراقات
تفاوت حکم و فتوا در تعابیر علما
هردو در واقع اخبار از جعل الهی است
لکن در فتوا محض اخبار است
و در حکم انشای حاکم است
در مواردی آنچه فتوا است به عنوان حکم حکومتی پنداشته میشود
مانند فتوای میرزا بر تحریم تنباکو
در حکم حاکم متابعت بر مجتهدان دیگر نیز لازم است
هرچند در حدود متابعت اختلاف است
ولی در فتوا نظر مجتهد برای خودش و مقلدانش اعتبار دارد
ممکن است در فتوای اجتماعی گفته شود مخالفت دیگران به دلیل عروض عوارض ثانوی حرام است

قسم سوم
روایات آمر به سکوت و سکون و نهی از عجله در عصر غیبت
در این زمینه روایات متعددی وجود دارد
مانند روایت سدیر
که به او فرمودند الزم بیتک ...
روایت دوم از ابو مرهف
نهی از عجله در درگیر شدن با ظلمه
روایت سدیر با توجه به شخصیت سدیر احتمال شخصی بودن آن هست
چنانکه در روایت ابومرهف احتمال ناظر بودن به جریانات آن زمان وجود دارد

10. رابطه مشارکت سیاسی با بیعت - بیعت دو کارکرد دارد:
انتخابات و تثبیت حکومت مشروع - بیعت از مظاهر بارز مشارکت سیاسی است.
بیعت در زمان حضور امام علیه السلام - روایت امام باقر علیه السلام - بیعت مورد اشاره در زمان امام علی علیه السلام -
ماهیت بیعت از قسم اول(انتخابات) آیا صرف عقد جایز است؟
راهی برای لزوم این نوع از بیعت.
11. مشارکت سیاسی حق است یا تکلیف؟
مشارکت در فضای طبیعی یک حق است لکن با عروض عوارض ثانوی به مرز وجوب می‌رسد؛ نظیر پیشگیری از ورود برخی آسیب ها بر کشور و مذهب یا دفع منکر یا حکم حکومی حاکم جامع الشرائط

بیان رفتار محقق خراسانی در ارتباط با آیه 6 سوره مبارکه احزاب:
1. حوزه ای که مسلّم ولایت دارند
2. حوزه ای که ولایت ندارند
3. حوزه مشکوک
بررسی
نقد و داوری
اصل : این همانی اختیارات معصوم علیه السلام در عصر حضور با اختیارات فقیه در عصر غیبت