تفسیر قرآن کریم(1401-1402) - جلسه 6
تعیین نوع باء بسمله قرآنیه - یک احتمال سببیة بودن آن و تعلقش به کلمه مناسب در سوره. مانند: "بسم الله الحمد لله" یا "بسم الله قل هو الله احد".
و در این که سبب ذات الله یا اسم الله است دو نظر وجود دارد که در تفسیر اسم اشاره خواهیم کرد. برخی ثمره فقهی بر این نظر بار کرده و تعیین آن را قبل از شروع سوره لازم دانستهاند. در ادامه به این فرع فقهی رسیدگی خواهیم کرد.
گاه گفته شده: این جمله حالت شعار پیدا کرده و در هر جا که بیاید برای تبرک است و نیاز به متعلق به ندارد.
آیا رابطه خداوند با خلق رابطه سبب و مسبب است؟
(تا تعیین باء برای سببیت صحیح باشد؟)
برخی این رابطه را مثل رابطه علیت قبول ندارند.آن را غیر وارد در نصوص دینی فرض کردهاند.تعبیر مثل"ظهور" یا "تجلی" را میپسندند و این در حالی است که در حدیث آمده: لانه جل ثنائه علة کل شیء و لیس شیء بعلة له.
(امام صادق علیه السلام/بحار الانوار3/148 و نهج البلاغه خطبه 186)
نهج البلاغه: مع کل شیء لابمقارنة و غیر کل شیء لا بمزابلة.
واقع این است که نزاع در تعبیر ناموجه است. مهم اعتقاد صحیح است و البته در تعبیر هم باید دقت کرد.
تفسیر قرآن کریم (1400-1401) - جلسه 6
دأب قرآن در اشاره به بطون آیات در ظاهر آن
مثال به آیه 36 سوره مبارکه توبه
189سوره مبارکه بقره
58 سوره مبارکه مریم
آیه 3 سوره مبارکه مائده
ملاحظه سیاق و ذکر نمونه های غفلت مثل آن چه از رفتار عمر نقل شده در ذیل آیه «اذهبتم طیباتکم ...»
نسبت به آیه فلیضحکوا قلیلا ولیبکوا کثیرا
استفاده قاعده احسان از «ما علی المحسنین من سبیل»
مدیریت سیاق با قاعده «العبرة بعموم الوارد لا بخصوص المورد
تفسیر قرآن کریم (1403-1404) - جلسه 5
جستجو و مدیریت آیات مربوط به شفاعت
1. آیات دال بر انحصار شفاعت به ذات الاهی مانند: قل فللّه الشفاعة جمیعاً و ...
2. شفاعت باذن الله وجود دارد مانند: من الذی یشفع عنده الّا باذنه
3 و 4. آیات نفی شفاعت و عدم نفع شفاعت، عدم قبول شفاعت
5. آیات دیگر شفاعت مانند: تقسیم شفاعت به شفاعت حسنه و سیئه(85 سوره نساء)
البته توجه به استعمال شفاعت در معنای معهود کلامی اصطلاحی و شفاعت لغوی نیز بشود.
در سوره نساء به معنای صرف تشویق و کمک است.
راه جمع ادله شفاعت
آیه 54 از سوره بقره: و اذا قال موسی لقومه... فتوبوا الی بارئکم فاقتلوا انفسکم
1. نفس این دستور چگونه توجیه دارد با وجود قبح مقاتله
جواب: قبح ذاتی ندارد. در داستان جناب ابراهیم نیز چنین است. در حقوق وضعی و قانونی (در مقابل حقوق طبیعی به طور مطلق) این دستورات معنا پیدا میکند. پس نیاز به برخی تفسیرهای خلاف ظاهر مثا حمل قتل بر تهذیب نفس نیست.
2. تعبیر بارء به جای مانند خالق
البرء: تمییز الصورة و اصله القطع و منه البراءة
آفریدگار حسابگر و اندازه گیر - الخالق الباري المصور(سوره حشر/24)
تفسیر قرآن کریم (1402-1403) - جلسه 5
طرح اشکال معروف در هدی للمتقین - پاسخ به اشکال معروف با تصرف در: 1. کتاب 2. هدی 3. متقین 4. لام جاره
5. الف و لام متقین
1. اگر مراد از الکتاب قرآن کریم به شکل ی که در دسترس ما قرار دارد نباشد.
2. هدی ایصال الی المطلوب و بهره وری کامل باشد.
3. لام برای تقویت باشد نه اختصاص و حصر.
4. ال برای استغراق صفات و دال بر کمال باشد.
5. مراد از متقین پویندگان مسیر حق باشد. چنان که در حدیث نبوی هست.
جواب طبرسی و کشّاف مجاز بودن این اطلاق است به قرینه مشارفت.
نقد ایشان: مجاز دلیل میخواهد به علاوه به قرینه و تناسب أول مقدم بر قرینه و تناسب مشارفت است.
به علاوه تنظیر به آیه (و لایلدوا الّا فاجراً کفاراً) و طرح مشارفت درست نیست زیرا در آیه لایلد اول هست ولی مشارفت نیست.