فلسفه تفسیر
4. القرآن لیس شیئا واحدا بل اشیاء
مفهوم شناسی ظهر
بطن
تاویل
توضیح حدیث
ان کتاب الله علی اربعة اشیاء
العبارة و الاشارة و اللطائف و الحقائق ...
روایت : ظهره تنزیله و بطنه تاویله
سه نظر در تفسیر تاویل

در بیان الم آرا در مساله
1. انها من المتشابهات فلا تفسیر لها و هو المروی عن الائمة الاطهار علیهم السلام
2. انها دالة علی اسماء الله... به تفاسیر مراجعه شود و هو المروی عن الائمة الاطهار علیهم السلام
*در بیان اعراب و موقعیت نحوی آن اختلافاتی هست. بحث از آن اختلافات مورد نظر ما نیست.
* ذلک الکتاب. بحثی در مورد کاف و ال و کتاب استفاده‌ای که از واژه کتاب شده است. وجه استعمال کاف که برای بُعد است.

1. بحث فقهی(بسمله) دوباره بر می‌گردیم. لزوم تعیین آن از قبل برای هر سوره یا عدم لزوم؟
2. چینش واژه ها در قرآن اتفاقی نیست. الرحمن الرحیم هر کدام دوبار در کنار (رب العالمین) و (مالک یوم الدین) مانند و انت خیر الرازقین و انت خیر المنزلین(دعای جناب عیسی برای اطعام و جناب نوح برای پیاده شدن از کشتی)
توصیه‌ای عام در این باره - اشاره به فرق بدل و عطف بیان در ادبیات - پیام مهم سوره:
1. خط بطلان بر تفکرهای انحرافی ربّ النوع ها! تا سی هزار رب النوع یونانی داشتند؛ خدایی مخصوص برای درب خانه، پاشنه و آستانه آن و...
2. تقسیم انسان به هادین و مغضوب علیهم و ضالین
(هادین:به حق رسیدند - مغضوب علیهم: باطل را طلبیدند و به آن رسیدند - ضالین: حق را طلبیدند و به آن نرسیدند)
3. نکته اصلی سوره: روش های تربیت
* خشونت و قاطعیت * انفعال * آمیختی از هر دو * رحمت و حکمت

ادامه ظرفیت شناسی قرآن
فهم های بر زمین مانده
مرجعیت و فصل الخطاب بودن قرآن
مدیریت مرجعیت تا به حدّ ترک و طرد سنّت نرسد
مدیریت دوگانه : مرجعیت قرآن و استفاده از روایات - دو اطلاق و کاربست از واژه قرآن
چگونگی کشف نظام از قرآن
مثالِ کشف نظام سیاسی
اقتصادی و اجتماعی
اطلاق کتاب الله و کتاب
هل القرآن شیء واحد ام اشیاء للقرآن ماهیة و حقیقة واحدة ام لا؟