نقد و تحلیل کلمات گذشته در کلمات شیخ انصاری و محقق خویی

ضرورت قبول ثمره اول علی وجه و انکار آن وجه آخر - تشدید امر بر رفتار مثل شیخ انصاری و آخوند خراسانی به:
1. این که اسامی برای واقع صحیح است نه مفهوم صحیح درست است.
2. این که مورد از موارد شک در محصل نیست، قبول است لکن باید بر عمل انجام شده صدق عنوان عمل محرز باشد و این بنا بر صحیحی با احتیاط است و بنا بر اعمی با برائت حاصل است.
بله اگر احراز عنوان عمل را بر عمل لازم ندانیم راه برای اجرای برائت باز می‌شود حتی بنا بر صحیحی شدن و ثمره به محاق می‌رود.
گرانیگاه بحث این است که کامل انجام نشده است.

درس اخلاق: و لایجرمنکم شنآن قوم علی الّا تعدلوا اعدلوا هو اقرب للتقوی.
تاکید رهبران الاهی ادیان و پیامبر عظیم الشان بر عدالت در همه حال برای همه و بر اخلاق و تقوا - اهتمام اسلام و ادیان الاهی بر تنظیم اخلاقی و عادلانه روابط - عدالت و اخلاق در نقد و مجازات - ان السمع و البصر و الفؤاد کل اولئک کان عنه مسئولاً.
ادامه نقل کلام محقق نایینی - تسامح واضح محقق نایینی در اصرار بر تثبیت آلیت و نفی سببیت و در قول به تعدد وجودی سبب و مسبب و وحدت وجودی آلت و ذوالآلة.
نتیجه کلام محقق نایینی این است: امضای مسبب همان امضای سبب است نه این که مستلزم امضای سبب باشد.

4. دخالت برخی عناصر در تحقق مفاهیم به نحو علی البدل- مثل دخالت قصد با توجه به قرب مقدمات و بعد آن ها در مفهوم اعانت - اهمیت این اصل.
در تقلید نسبت به عنصر التزام و عمل. اگر متعهد به عمل است عمل نمی‌خواهد اگر متعهد نیست و صرفاً استنادهای موردی است عمل می‌خواهد.
5. اعتبار تعیین مجتهد معین در تحقق مفهوم تقلید و نحوه و تقلید از شورا. اختلاف در اعتبار تعیین مجتهد معین نظر سید ماتن و دیگران. تعیین شخص خاص لازم نیست مخصوصاً که تقلید خصوصیت ندارد.
6. أشکال مختلف شورا.