header

تفسیر قرآن کریم (1400-1401) - جلسه 10

فلسفه تفسیر

کفایت مراجعه به قرآن در برخی موارد و لو روایت مبینی نباشد.
لزوم اعتدال در اخذ به سیاق و اسباب نزول
نقش امام علی علیه السلام در بیان اسباب نزول
اهتمام ائمه علیهم السلام به اسباب نزول
مواردی از غفلت از اسباب نزول و اشتباهات فاحش در اینباره
6. استفاده حداکثری از آیات یا حداقلی
دو مثال در اینباره

تفسیر قرآن کریم(1402-1403) - جلسه 9

تفسیر قرآن کریم(1402-1403)

توضیحات‌ی راجع به آیه اولوا الامر داده شد - اهمیت حدیث شریف لاجبر و لا تفویض بل امر بین الامرین - معنای جبر، توسعه جبر به جبر تاریخ و جبر محیط و نظرات جدید راجع به جبر - معنای تفویض و تصور خدای غایب از برخی صحنه ها - خدای ساعت ساز و معمار.
سه تصور از امر بین الامرین: 1. شرکت عرضی: خداوند و بنده و انتساب فعل به هر دو علی الحقیقة.(این نظر مشکل تفویض دارد)
2. شرکت طولی: مقدمات بعید از خداوند و بقیه از بنده است.(این نظر نیز مشکل تفویض دارد)
3. نسبت مقدمات غیر قریب به خداوند و نسبت مقدمات خودکار به هر دو به نحو حقیقت به طوری که مستلزم غیبت خداوند در صحنه نیست.

تفسیر قرآن کریم(1401-1402) - جلسه 9

تفسیر قرآن کریم(1401-1402)

اسم در لغت و عرف به معنای لفظ موضوع برای مسمّی است و از این جهت ابهام ندارد. اما در ترکیب(بسم الله) ابهام دارد و حداقل سه نظر در آن هست:1. زاید است 2. به معنای مصدر مزید فیه یعنی"تسمیه" است 3. به معنای ذات و مسمّی است.
نقد نظر اول:حمل برزاید اگر اصل آن را نسبت به قرآن بپذیریم نیازمند دلیل است و چنین دلیلی در اینجا وجود ندارد.
چرا توهم زیادت اسم شده است؟چون قایل فکر کرده اسم منشأ اثر نیست و نمی‌تواند مورد حمد و تسبیح واقع شود ولذا در آیاتی مثل سبّح اسم ربک الاعلی و فسبح باسم ربک العظیم هم باید قایل به زیادت اسم باشد!
نظر دوم:نیز دلیل می‌طلبد! شاید طرف مثل ابدأ در تقدیر یا نیت گرفته و مناسب دیده که اسم به معنای تسمیه باشد.
نظر سوم:باید دید منظور قائلان چیست؟ برخی با توجه به ظاهر این نظر، این نظر را نقد کرده‌اند. نقودی را شیخ طوسی بر این نظر وارد کرده است.(تفسیر تبیان 26/1)
داوری: به نظر می‌رسد نباید این نظر را آن قدر سخیف دانست که شیخ طوسی فرض کرده است!یا برخی دیگر.
(تفسیر القرآن الکریم75/1 و المنار 40/1)
نقل روایتی در این باره/کلام المیزان درباره اسم/دو اطلاق برای اسم.

فلسفه تفسیر (1400-1401) - جلسه 9

6. اعتدال نسبت به فرآورده های دانش بشر و بیان سر رفتار در اینباره
خلقت انسان
هیات بطلمیوس
حرکت زمین
7. رهیدن از تعصب، جزم گرایی و پرهیز از تطبیقات قطعی که گاه چیزی جز تخرص به غیب نیست.
ذکر چند مثال در اینباره
8. استفاده از عقل مفسر در تفسیر آیات و روایات