درس اخلاق - نهاد اعتدال و پرهیز از افراط و تفریط در اسلام
و کذلک جعلناکم امة وسطاً - غلو و تقصیر بلیّه زندگی دین و دنیوی همه انسان ها - بلیه ای فراگیر - یک مسلمان چند هزار مرتبه در نماز می‌گوید: اهدنا الصراط المستقیم - ویژگی صراط مستقیم اعتدال است. غلو یا تقصیر گاه با خود حرمت های دیگر می‌آورد.
تقسیم واجب به نفسی و غیری - منشأ این تقسیم تفسیر مشهور از نفسی و غیری - اشکال بر تفسیر مشهور - بیان محقق خراسانی و شیخ انصاری از تفسیر واجب نفسی و غیری

تحقیق در مساله 56 - صور مراجعه به مجتهد
1. برای محض استفتا مراجعه می‌کنند(خارج از کلام ماتن است و احکام خاص خود را دارد)
2. چون اهل خبره به موضوع و مصداق و کارشناس است مراجعه می‌کند. (این مورد نیز خارج از فرض ماتن است و موارد آن زیاد است)
3. برای احقاق حق و فصل خصومت و قضاوت مراجعه می‌کنند لکن منشأ اختلافشان اختلاف در حکم شرعی است. (داخل در کلام ماتن است و مراجعه به اعلم لازم است)
4. مراجعه برای معجونی از اختلاف در حکم و موضوع است(معمولا این صورت در زمانی است که طرفین توجه ندارند) در این حال مراجعه به کسی که الیق و اشد قوة در حل دعوا است لازم است.
اقتراح مساله 56 با توجه به آن چه گذشت.

تحقیق در مساله 59
1. مساله خالی از هر گونه نص و تعبد خاص است.
حکومت با قواعد و اصول عقلی و عقلایی است
2. مساله فقهی نیست تا ورود فقیه را بطلبدو معیار هر چه به واقع نزدیکتر است می‌باشد.
3. حال این پدیده ها متفاوت است مانند: خود سماع از فقیه می‌تواند متفاوت باشد.
لایقال: که با این فرض از فرض متن خارج شدیم!
اذ یقال: بالاخره این پدیده ها تفاوت احوال همراهشان هست و نمی توان کلام جناب سید را خالی از این تفاوت ها فرض نمود!
4. تعیّن الاوثقیة مگر راه بهتری پیدا شود.
5. کلام محقق حکیم و نظر به تخییر و نقد آن.
6. رسانه های ایصال و نقل فتوای مجتهد امروزه تغییر کرده این تغییر باید لحاظ شود.

دانشگاه علوم اسلامی رضوی
فلسفه قواعد فقه جلسه هشتم
ادامه گفتگو از فراقاعده ها
همراه با کنفرانس دانشجويان