توضیح اضافه کردن (بشک یعتد به) در اقتراح نسبت به مساله 42 - لزوم ملاحظه شرائط زمانه حاضر
مساله 43: 1. کسی که اهل فتوا نیست افتاء بر او حرام است.
2. کسی که اهلیت قضا ندارد:
1. قضا بر او حرام است.
2. قضای او نافذ نیست.
3. مراجعه به وی جایز نیست.
4. شهادت نزد او جایز نیست.
5. مالی که به حکم او گرفته می شود حرام است هر چند آخذ محق باشد مگر راهی دیگر برای استنقاذ حق نباشد.
ابهامات و ایضاحات:
1. اهل فتوا نبودن یعنی چه؟ یعنی مجتهد نیست یا شرایط دیگر را ندارد. در قضا نیز شبه این سوال هست!
2. آیا نفس عدم اهلیت حرمت دارد مثلاً شیخ القوم قضاوت می کند آیا نفس قضای او حرمت دارد؟ هکذا در افتاء
3. آیا اهل فتوا نسبی است؟ مثلا در مساله ای کار نکرده آیا مصداق مساله 43 است؟

درس خارج فقه و اصول
فقه تا جلسه 76
اصول تا جلسه 62

فقه سیاسی
مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام
مساله شانزدهم
تابعیت ملی و سیاسی
نبود دلیلی بر شرعیت تابعیت سیاسی به عنوان یک نهاد با احکام مختلفی که دارد
تابعیت ملی را باید به مواردش تجزیه کرد
در رای دادن، حکم حکومی، مصالح اقتصادی و ...
مثلا تابعیت ملی در مصالح اقتصادی معیار نیست
خمس ، انفال و ... مخصوص مردم آن کشور نیست
و ...

دفاع از نظریه اجزاء مطلقا یا نظریه تفصیل (نظر ماتن)
نظریه دوم (عدم اجزاء) با توجه به طریقی بودن تقلید قوی است لکن وجوهی فقیه را به نظر اول یا سوم سوق می دهد:
1. ارتکاز و سیره ... کلام صاحب جواهر در ردّ سید عمیدی
2. مساله سطوح گوناگون دارد و عسر و حرج را نباید نادیده گرفت. حرج هم جاری پس از حکم نیست تا گفته شود حرج شخصی می شود.
3. فتوای دوم نیز ظن است و گاه اضعف از قبلی
4. برخی اقتضای دوام دارد ( کلام صاحب جواهر)